Vahdet’e Giden Yolda Üç Metin: Hay Bin Yakzan- Mantıku’t Tayr- Leyla Vü Mecnun

Authors : Nazire Erbay

Pages : 149-167

Doi:10.14222/Turkiyat4380

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Bookreview

Abstract :Düşünce tarihi boyunca insanın vahdeti araması ve ona ulaşması ile ilgili kurucu metin olarak nitelenen çok sayıda eser yazılmıştır. İnsan varlığının temel iki yönü, madde ve ruha ait farklı hal ve yönelimler, edebi metinlerin en başta gelen konularındandır. Vahdete vasıl olma kurucu dinî, tasavvufî ve felsefî metinler kadar, edebî metinlerde de değişik tür ve şekillerde yer alır. Şark-İslam kültürüne ait kurucu edebî metinlerde insanın vahdeti arayışı somut, soyut ya da alegorik anlatımların şekillendirdiği olay örgüleri içinde anlatılır. Vahdeti arama yolculuğu, akıl ve sezgi başta olmak üzere, işlevsel iki ayrı manevî güç olarak edebî metinlerde yer alır. Bu çalışmada İbn-i Tufeyl’in Hay bin Yakzan’ı, Feridüddin Attar’ın Mantıku’t Tayr’ı ve Edirneli Şahidî’nin Anadolu’da yazılan ilk ve en uzun Leyla vü Mecnun (Gülşen-i Uşşak) Mesnevisi ile insanın vahdeti araması üzerine bir değerlendirme yapmak esas hedeftir. Çalışmada yer alan üç eserle insanın vahdet arayışını akıl, araştırma, aşktan kaynaklanan gerekçeler veya metafizik yolculuklar üzerinden farklı tasavvufî ve felsefî görüşlerle destekleyerek belli sonuçlara ulaşma amacını ortaya koyulmaktadır.
Keywords : vahdet, akıl, sezi, Hay bin Yakzan, Mantıku’t Tayr, Leyla vü Mecnun