KÖL TİGİN (K 10) YAZITINDAKİ ÖD T(E)ÑRİ KİŞİ OGLI KOOP ÖLG(E)Lİ TÖRİM(İ)Ş CÜMLESİ ÜZERİNE

Authors : Eyup Sertaç Ayaz

Pages : 219-225

Doi:10.30520/tjsosci.689575

View : 25 | Download : 46

Publication Date : 2020-02-28

Article Type : Research

Abstract :Köl Tigin yazıtının kuzey cephesinin 10. satırındaki RSY (y1s1r1) kelimesinin yapılan çalışmalarda ‘yaşar’, ‘yasar’ ve ‘aysar’ olarak farklı şekillerde okunduğu gözlenmiştir. Bu okuma farklılıklarından dolayı kelimenin geçtiği cümleye farklı anlamlar verilmiştir. Yazıtların kopyasını sunan çalışmalar (Inscriptions de L’Orkhon 1892: 7; Alyılmaz 2005: 30) RSY (y1s1r1) kelimesindeki işaretlerde ittifak etmiştir. Buradan da anlaşılmaktadır ki okuma farklılıklarının sebebi işaretlerdeki farklılık değil, anlamlandırmadaki tercihlerdir. Aynı cümlenin başında geçen ‘öd täŋri’ ifadesinin anlamlandırılmasında da bir birlik yoktur. Yazıttaki cümlenin doğru anlaşılması için Türk din tarihinin verileri ışığında konunun ayrıntılı olarak değerlendirilmesi gerekir. Siyasi iktidar ve hakimiyetinin kaynağını Tanrı’dan alan Türk kağanı Bilge Kağan, kurduğu bu cümleyle Türk inanç sistemini özetleyen bir tespit yapmıştır. Bu makalede, daha önce yapılan okuma ve anlamlandırma teklifleri incelenerek, Gök Tanrı temelinde şekillenen inanç sisteminden hareketle RSY (y1s1r1) kelimesi yeniden değerlendirilmiştir.
Keywords : Köl Tigin yazıtı, Tanrı, Zaman