İSLAMİYET’TE TASVİR YASAĞI VE TÜRK MİMARİ SÜSLEME SANATINDA İNSAN FİGÜRÜNÜN KULLANIMI

Authors : Şenay Sayın Alsan

Pages : 285-313

Doi:10.30520/tjsosci.512418

View : 19 | Download : 5

Publication Date : 2019-02-28

Article Type : Other

Abstract :İnsan figürünün bir süsleme unsuru olarak kullanımı, geometrik, bitkisel ve hayvan motifine göre daha seyrek ve kısıtlıdır. Başlıca sebebi ise, Kuran-ı Kerim’de tasvir yasağı olduğu, insan figürünün resim, heykel ya da mimaride bezeme unsuru olarak kullanılmasına izin vermediği konusunda yanlış inanıştır. İslamiyet’te gerek ayetlerde gerekse hadislerde insan figür yasağını belirten herhangi bir ibare yoktur. Erken İslam Sanatında sivil mimaride ve plastik sanatlarda insan figürünün kullanıldığı pek çok örnek görüyoruz.  İslamiyet’te tasvir yasağı olmadığı halde, daha sonra böyle bir kavram ortaya çıkmıştır. İslamiyet öncesi ve İslamiyet sonrası Türk Sanatında insan tasviri, taş, ahşap, maden vb. malzemeler kullanılarak, imaret, türbe, medrese, tekke, bimarhane, gibi yapılar üzerine bezeme olarak karşımıza çıkmaktadır.  Her ne kadar İslamiyet öncesi inanç sistemlerinin izlerini taşısalar bile, İslamiyet’i kabul ettikten sonra figürlü tasvirlerin uygulandığı örnekler gitgide azalarak geometrik ve bitkisel motifler ağırlık kazanmıştır. Bu makalede tasvir yasağı konusu incelenerek, Anadolu’da geometrik ve bitkisel süslemeye nazaran daha nadir olarak kullanılan insan figürünün uygulandığı örnekler üzerinde durulmuştur. Yazılı kaynaklardan yola çıkılarak incelenen figürlü tasvirlerin bezeme unsuru ve ikonografik çözümlenmesi incelenmiştir.
Keywords : İnsan, figür, bezeme