İNSAN DOĞASI VE AHLAKIN YAPAYLIĞI: ARILARIN MASALI

Authors : Filiz Bayoğlu Kina

Pages : 619-625

View : 19 | Download : 23

Publication Date : 2019-12-27

Article Type : Research

Abstract :       Ahlak üzerine sıra dışı düşünceleriyle tanınan Bernard Mandeville, Hobbes’a bağlı kalarak insan doğasının bencil, çıkarcı, ikiyüzlü, sahtekâr ve aşırı tüketim odaklı yönüne dikkat çekmiştir. Tüm bu doğal insani yönlerinde ilerlemenin itici gücü olduğunu savunan görüşleriyle ahlak ve ekonomi arasındaki paradoksal ilişkiyi ortaya koymuştur. Bir ahlak, toplum ve ekonomi kuramı içeren The Fable of the Bees ’de (Arıların Masalı-1705) bütün eylemlerin öz çıkardan kaynaklandığını iddia etmiştir. İnsanın her eyleminin altında sürekli doyurulma isteği içinde olan ben sevgisi, kibir ve kendini beğenme gibi duyguların olduğunu eserlerinde sıklıkla dile getirmiştir. Ahlakın temel esaslarının insanoğlunu itaatkâr ve birbirine faydalı hale getirmeye çalışan ‘hünerli siyasetçiler’ tarafından ortaya konduğunu söylemiştir. Mandeville’e göre özünde iyi eylemeye meyilli olmayan insan, kanun koyucuların çabaları ve uzun süreçlerin sonunda toplum yararına eylemeyi öğrenir. Doğasından vazgeçmesi mümkün olmayan insan bencilliklerini gizleyerek yine de bencil tutkularının peşinden gider. Bu çalışmada Mandeville’nin insan doğasına dair söylemlerine ve toplumun sunduğu ahlaki kavramların yapaylığına dikkat çekilecektir.
Keywords : Bernard Mandeville, insan doğası, bencillik, erdem, kibir, ahlak