BİZANS RESİM SANATINDA YANAN ÇALI ÖNÜNDE MUSA’NIN ÇIPLAK AYAK VE SANDALETLERİ

Authors : Hatice Demir

Pages : 109-141

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2019-12-27

Article Type : Research

Abstract :Bizans resim sanatında, Musa Yanan Çalı Önünde Sandaletlerini Çıkarırken sahnesinde, Musa’nın sandaletleri ve çıplak ayaklarının ikonografisi oldukça önemli bir yere sahiptir. Kitab-ı Mukaddes’te sandalet ve çıplak ayak kavramı birçok yerde, birçok amaç ile geçer. Bizans resim sanatı kapsamında çıplak ayak ve sandalet ile ilgili göndermelerin en önemlileri Musa ile bağlantılı olanlardır. Ancak sandalet, çıplak ayak gibi göndermelerin başka isim ve amaçlar ile de Kitab-ı Mukaddes’te yer aldığı gözlemlenir. Davud, Yeşu, Yeşeya, Rut, Süleyman ve İsa bu isimler arasında en önemli yere sahip olanlardır. Sandalet ve çıplak ayak ile bağlantılı olan kavramların geçmişi çok tanrılı döneme kadar uzanır. Antik dönem Mezopotamya, Mısır ve Yunan topraklarında hem sandalet hem de çıplak ayak birçok dini, sosyal kavramlar ile anılmıştır. Bu kavramların Kitab-ı Mukaddes (Eski ve Yeni Ahit) ile sıkı benzerlikleri olduğu gözlemlenir. Kitab-ı Mukaddes’te ayakkabı (bot, çizme, sandalet) ve çıplak ayak kavramları sıklıkla karşımıza çıkar. Sandaletin Bizans resim sanatındaki tasvirinde bir hiyerarşi gözlemlenir. Sandaletin rengi, biçimi Hıristiyan ikonografisinde oldukça önemli bir yer tutar. Bizans resim sanatında Musa’nın tasvirlerde yer alan sandaletleri genelde pedila ve caligae tipindedir. Bu sandalet tiplerinden pedila Doğu kökenli iken, caligae Roma kökenlidir. Masada’da yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkartılan caligae tipi sandaletler, Musa’nın sandaletlerinin tasvirinin tarihi gerçekliği adına önemlidir. Ancak resim sanatında Musa’nın sandaletlerinin biçiminde dönemsel ve bölgesel farklılıklar gözlemlenir. Bizans resim sanatı kapsamında, en erken örnekler kilise duvar resimleri ve mozaik panolarıdır. Daha geç dönemlerde sahne,  kitap resmi ve ikona örneklerinde de görülür. Sahnede dönemlere göre bir gelişim gözlemlense de, sahnenin en önemli ikonografik elemanı olan Musa’nın sandaletlerinin tasvirinde bir homojenlik yoktur. 
Keywords : Yanan Çalı, Musa, Çıplak ayak, Sandalet