TARİHİ SEYRİ İÇİNDE YÜKLENDİKLERİ ANLAM VE İŞLEVLER BAKIMINDAN TÖRE VE ÖRF KAVRAMLARI

Authors : Dilaver Düzgün

Pages : 309-336

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2021-06-24

Article Type : Research

Abstract :Türk dilinin ulaşılabilen en eski yazılı kaynaklarından olan Orhun Yazıtlarında güçlü bir değerler sistemi ve sosyal norm olarak sunulan tö-re, bu anlam ve işleviyle yüzyıllar boyunca Türk toplum hayatının vazgeçilmez unsuru olmuştur. Tarihî seyri içinde öne çıkan yazılı kaynakların tetkikinden töre kavramının yer yer anlam daralması veya genişlemesine maruz kalmasına rağmen ana hatlarıyla yazılı olmayan kanun, nizam, adalet, usul anlamlarında kullanıldığı görülmektedir. Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonra ise örf, hem bir yönetim ve hukuk terimi olarak hem de bir sosyal norm olarak yaygınlık kazanmıştır. "Örf ve âdet” biçimindeki yaygın kullanımından dolayı Türkçede daha etkin bir yer edinen örf, çoğunlukla geniş halk kitleleri arasında yaygınlaşan töreye nazaran daha etkili bir kullanım alanı bulmuştur. İslam hukuku kurallarının uygulandığı Türk devletlerinde dini kaynaklarda hüküm bulunmayan durumlarda hükümdarın dine aykırı olmamak kaydıyla oluşturduğu kanun ve uygulamalar ise "örfi hukuk” olarak adlandırılmıştır. İnsanlar arasında yaygın bir kabul gören örf ve âdetler zamanla yazılı hukuk kuralı haline gelir veya yazılı hukukun değer verdiği, dikkate aldığı kurallar arasına girer. Bu türden sözlü kurallar "örf ve âdet hukuku” olarak değerlendirilmektedir.
Keywords : Sosyal norm, töre, örf, barış, adalet ve güçlü kurumlar