GELENEĞİN TANIKLIĞINDA KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE "CİMRİ TİPİ" VE SOSYAL BİR ELEŞTİRİ UNSURU OLARAK "CİMRİLİK"

Authors : Selim Gök

Pages : 17-28

Doi:10.5152/AUJFL.2022.951019

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2022-06-26

Article Type : Research

Abstract :"El açıklığı”, "cömertlik”, "paylaşmayı sevmek” gelenek ve toplumumuzda kabul gören erdemlerdir. Aksine "eli sıkılık”, "malını paylaşmamak” ve "metaperest olmak” ise kültürümüzde tasvip edilmemektedir. Zira "Maldan veren, candan verir.” düsturuna uymadığından cimrilik edenlerin samimiyetinden de şüphe duyulmaktadır. Bu çerçevede bu çalışmada klasik Türk şiirine yansıyan yönüyle "cimri/lik” kavramı örnekli olarak tanımlanmakta, "cimrilerin yaygın tipolojileri” hakkında bir tafsilat sunulmaktadır. Hususen "cimri-cömert” kıyasıyla da toplumumuzdaki "kötü” ve "iyi” insan profillerinin izahı yapılmaktadır. Bu şekilde ana hatlarıyla toplumumuzdaki cimri ve cimriliğe dair söz varlığı tespit edilmekte; gelenek ve toplumun cimrilere bakışı klasik şiir perspektifiyle işlenmektedir. Erişilen metin örneklerinin tanıklığıyla da cimrilerin belirgin özellikleri; tarihî, dinî, edebî, psikolojik, sosyolojik kaynaklar, metaforlar gibi yazılı-yazısız kültür öğelerinin tanıklığında mukayeseli olarak tenkit edilmektedir. Böylece gelenek ve toplumumuzda cimrilere dair tespit edilen hâkim menfi bakışın sebepleri; buna bağlı olarak gelişen hiciv dili ve terminolojisinin de klasik Türk şiirine yansımaları işlenmektedir.
Keywords : Cimri, pinti, klasik Türk şiiri, eleştiri, cömertlik.