ŞEHİR İÇİNDE ŞEHİR: BATMAN VE TPAO

Authors : Hasan Biçim

Pages : 247-263

View : 28 | Download : 19

Publication Date : 2020-12-18

Article Type : Research

Abstract :1940’lı yıllarda petrol bulunmadan önce Batman, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Siirt iline bağlı küçük bir kasabaydı. Petrolün bulunması, küçük kasabanın yazgısında köklü dönüşümler yarattı. Raman Dağında bulunan petrol, yerli ve yabancı sermayenin ilgi odağı olurken çevre kırsaldan kasabaya işçi akını başladı. Kırsal ekonomi ve kırsal ekonomi ilişkileri içinde yaşayan bölge insanları, kısa zamanda sanayi ve hizmet sektörüne yöneldi ve kasabanın giderek nüfusu arttı. Yabancı petrol şirketleri, mühendisler ve işçiler kasabaya yerleşmeye başlarken çevrede yaşayan kır nüfusu için yeni iş alanları fırsatı doğuyordu. Bir yandan mühendis ve işçiler için yeni güvenlikli, korunaklı siteler oluşturulurken, diğer yandan ilçe olma yolundaki kasabada iş ve konut piyasasının hacmi genişliyordu. Yeni TPAO (Türkiye Petrol Anonim Ortaklığı) sitesi yüksek güvenlikli, sınıfsal bir mekâna dönüşürken sağlık, eğitim, sanat, eğlence gibi konularda mühendis ve işçi aileleri için maksimum olanaklar sağlıyordu. Şehir olma statüsünü 1990’lı yılların başında elde eden Batman, kentsel panorama açısından adeta iç içe iki şehir görünümü veriyordu. Yüksek duvarlar iç içe şehri ayırırken aynı zamanda modern ve geleneksel mekân arasında kentsel, toplumsal ve kültürel sınırlar çiziyordu. Bu çalışma, genelde Cumhuriyet modernleşmesinin taşradaki mekânsal, kültürel, toplumsal ve ekonomik ilişkilerde yarattığı dönüşümü özelde ise Batman’da petrolün yol açtığı kentleşme biçimini açıklamayı amaçlamıştır. Batman’ın bu ikili kentleşme süreci, yerel gazeteden, yazarlara, resmi kurumlardan sivil toplum örgütlerine kadar birçok konuda kendini gösteren bir olgu olarak göze çarpmaktadır. Söz konusu süreçleri araştırma odağına alan bu çalışmada, kurum ve kuruluşlardan, yerel medya ve yazarların yazılı ve görsel materyalleri kullanılarak çözümlenmiştir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kendine özgü koşullarda kentleşen Batman’ın kent oluşumu ve yapısı kent sosyolojisi açısından açıklanması amaçlanmıştır.
Keywords : Kent, Kentleşme, petrol, modernleşme