TÜRK BELAGATİNDE HASR ÜSLUBU: MAHİYET, KEYFİYET VE İŞLEYİŞİ

Authors : Osman Arpaçukuru

Pages : 265-289

Doi:10.20322/littera.712441

View : 16 | Download : 13

Publication Date : 2020-08-31

Article Type : Research

Abstract :"Kasr” ve "tahsis” isimleriyle de anılan "hasr”, belagatimizin güçlü, edebî üsluplarından biridir. Bununla beraber onu ele alan çalışmalar yok denecek kadar azdır. Bu durum, hasr üslubunun mahiyet, keyfiyet ve işleyişine dair bilgi eksikliğine yol açmıştır. Bu bilgi eksikliği, Kur’an ve Hadis gibi kutsal metinler başta olmak üzere, hasr üslubunun çokça yer aldığı yabancı dildeki metinlerin Türkçeye aktarımında önemli dil ve üslup problemlerine neden olmaktadır. Araştırma, Türk belagatinde hasr üslubunu genişçe ele almış ve bu konudaki bilgi eksikliğini büyük ölçüde gidermiştir. Böylelikle araştırmanın, yabancı dilde hasr vurgusuyla gelmiş sözlerin Türkçeye aktarımında görülen dil ve üslup problemlerinin giderilmesine önemli katkı sağlaması beklenmektedir. Araştırmada öncelikle Osmanlı alfabesiyle yazılmış olanlar olmak üzere Türk edebiyat ve belagatinin belli başlı kitapları referans alınmıştır. Bunlarda bulunmayan konuların yazımında Arap belagatinin temel kaynaklarından istifade edilmiştir. Toplanan bilgiler belli bir sistematiğe göre yazıya geçirilmiş ve açıklama, yorum ve örneklerle geliştirilmiştir. Niteliği ve kapsamıyla alanında ilk olması sebebiyle araştırmanın ele almadığı, teklif olarak yeni çalışmalara havale ettiği birtakım meseleler de bulunmaktadır. Hasr üslubunun Arapça kavram ve terimlerine Türkçe uygun karşılıkların bulunması, delaletleri bakımından hasrın ifade yollarının birbirlerinden farkının mümkün mertebe ortaya konması ve konunun farklı bilimsel ve metodik yöntemlerle ele alınması ve geliştirilmesi bunlardan öne çıkan bazılarıdır.
Keywords : Türk dili ve edebiyatı, Türk belagati, üslup, hasr, kasr