SEYYİD AHMED CEZBÎ’NİN ETVÂR-I SEB‘A KONULU BİLİNMEYEN BİR MESNEVİSİ: KENZÜ’L-ETVÂR

Authors : Suat Donuk

Pages : 596-631

Doi:10.20322/littera.621432

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2019-10-31

Article Type : Research

Abstract :Nefsânî terbiyeyi esas alan tarikatlarda nefsin yedi mertebesi olduğu kabul edilmiş, bu mertebelere "etvâr-ı seb‘a adı verilmiştir. Tasavvufçulara göre bir derviş, ancak bu yedi mertebeyi geçtikten sonra sülûkünü tamamlamış olur. Edebiyatı tasavvufî fikir ve bilgilerini tebliğde bir araç olarak gören pek çok mutasavvıf şair ve yazar etvâr-ı seb‘a konulu risale ve manzumeler meydana getirmiştir. Türk edebiyatında nefis mertebelerini ele alan eserden biri Himmetzâde Torunu Seyyid Ahmed Cezbî’nin Kenzü’l-etvâr adlı manzumesidir. Kaynaklarda zikredilmeyen, kütüphane kataloglarında adı geçmeyen bu eserin yazılış tarihi belli değildir. Mesnevi nazım şekliyle yazılan Kenzü’l-etvâr 183 beyitten meydana gelmiştir. Aruzun fe‘ilâtün / fe‘iletâtün / fe‘ilün kalıbının kullanıldığı mesnevide pek çok vezin kusuru görülmektedir. Kenzü’l-etvâr ’da etvâr-ı seb‘a kısaca ele alınmış, yedi mertebenin sadece esmâullâh, renk, hâl ve seyri izah edilmiştir. Edebî sanatlar ve Türkçe deyimler ender kullanılmıştır. Tasavvufi bilgilerin verildiği dizelerde külfetli ve ağır bir dili olan Kenzü’l-etvâr Türkçe arkaik sözcükler bakımından yoksuldur. Bu makalede Seyyid Ahmed Cezbî’nin Kenzü’l-etvâr adlı mesnevisi tanıtılmış, Kenzü’l-etvâr ’ın şekil ve muhteva açısından incelenmesiyle elde edilen bulgular sıralanmış, tek nüsha üzerinden kurulan çeviri yazılı metni ilim âlemiyle paylaşılmıştır.
Keywords : Kenzü’l-etvâr, Seyyid Ahmed Cezbî