ŞUARA TEZKİRELERİNDE ANEKDOTLAR VASITASIYLA BİLİNÇALTINA TELKİN EDİLEN OLUMSUZ MESAJLAR: KÜNHÜ’L-AHBÂR’IN TEZKİRE KISMI ÖRNEĞİ

Authors : Ahmet Akgül

Pages : 13-34

Doi:10.20322/lt.02588

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2016-02-16

Article Type : Other

Abstract :Biyografi, bütün dünyada tarih ve edebiyatla ilişkilendirilmiş; çoğunlukla edebiyatın alt dallarından biri olarak kabul edilmiştir. Şuara tezkireleri de Türk edebiyatında Osmanlı şairlerinin biyografileri hakkında bilgi veren en eski ve güvenilir kaynaklar olarak kabul görmektedir. Yakın geçmişte tezkirelerin tıpkıbasımları yahut bugünkü harflere aktarılmış (transkripsiyonlu) metinleri oldukça ciddi çalışmalar neticesinde günümüz araştırmacısının istifadesine sunulmuştur. Mamafih bu emek mahsulü çalışmaların yanında tezkirelerle ilgili yapılması gereken başka önemli çalışmalar da vardır. Bunlardan biri şair tezkirelerinin mukayeseli ve tenkidî bir bakış açısıyla ele alınması, bir diğeri ise tezkirelerde verilen bilgilerin güvenirliklerinin sorgulanmasıdır. Zira bu eserlerin hangi kimlik, karakter ve bakış açısıyla kaleme alındığı konusu, içerdikleri birçok sıradan bilgiden daha fazla önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Osmanlı tarih ve edebiyatının önemli müelliflerinden Gelibolulu Mustafa Âlî’ye ait olarak bilinen Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı’nda yer alan biyografilerin, içerdikleri anekdotlar vasıtasıyla, okuyucunun bilinçaltına verdiği olumsuz mesajlar üzerinde durulmuştur. Seçilen yöntem, incelenen eser üzerinde teknik ve bütüncül bir kaynak tenkidi çalışması olduğu iddiasında değildir. Zira kullanılan metot/bakış açısı, sezgi ve muhakeme üzerine kurulmuş basit bir metottur ve hiçbir yönüyle Künhü’l-Ahbâr’ın sahihliğini tespit edebilme kudretine sahip değildir. Fakat eser, sahihlik yönünden kendisinden şüphe duyulmayı hak edecek verilerle doludur. Makalede bu veriler bağlamında, tezkire yazarının anlattığı anekdotlarla Osmanlı toplumunu hangi karakter ve bakış açısından tasvir ettiği ortaya konmaya çalışılmıştır.
Keywords : Osmanlı Şuara Tezkireleri, Künhü’l-Ahbâr, Gelibolulu Mustafa Âlî, Anekdot, Kaynak Tenkidi.