Arşag Alboyacıyan’ın Kayseri Ermenileri Tarihi Kitabına Göre Kayseri Nüfusu

Authors : Batuhan Yüksel, Haşim Erdoğan

Pages : 181-202

Doi:10.38000/juhis.1158590

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2022-12-23

Article Type : Research

Abstract :Arşag Alboyacıyan, 1937 yılında Kahire’de iki cilt olarak yayınlanmış olan "Kayseri Ermenileri Tarihi” adlı kitabının ilk cildinin üçüncü bölümü içerisinde 692-700 sayfaları arasında yer alan "Ahali ve Ermeni Nüfusu” başlığı altında Kayseri’nin hem genel nüfusunu hem de Ermeni nüfusuna ait verileri sunmuştur. İstatistiksel verileri çoğunlukla Ermeni yazar ve yayınlarına, patrikhane kayıtlarına ve yabancılara ait olan seyahatnamelere dayandırmıştır. Genel olarak bu çalışmada XIX. yüzyılın başlarından itibaren tutulan nüfus istatistiklerinin verileriyle hareket edilmiştir. İlk olarak 1813’te ortaya konulan Kinneir’in hazırladığı istatistikî verilerle Kayseri’deki Ermeni nüfusunun genel nüfusa oranı açıklanmaya çalışılmıştır. 1839’da Ainsworth, 1850-1859 arasında Anadolu’yu dolaşan H. Barth ve ekibinde bulunan Mordtmann’ın vermiş olduğu bilgiler daha önce istatistik sunan Kinneir’in verileriyle karşılaştırılmıştır.Alboyacıyan, çalışmasındaki verilerin büyük kısmını Ermeni araştırmacıların verilerine, yabancı kaynaklara ve patriklik kayıtlarına dayandırmıştır. 1800’lü yıllardan itibaren Anadolu’yu gezen ve buralarla ilgili raporlar tutan beraberinde misyonerlik faaliyetleri de yürüten yabancı seyyahların tuttuğu notlar, ayrıca ansiklopedik mahiyetteki eserlerdeki nüfus bilgileri derlenerek dönemin Kayseri’sinin adeta bir fotoğrafı çekilmiştir.Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonraki nüfus sayımlarıyla birlikte oluşan veriler de eserde konu edilmiştir. 1924 yılı, 1925-1927 arası nüfus istatistikleri, 1928, son olarak da 1932 yılına ait Kayseri ili ve ilçelerinin nüfus yapısı ve burada yaşayan gayrimüslimlerin sayısı tablolar halinde verilmiştir.
Keywords : Arşag Alboyacıyan, Kayseri, Ermeni, şehir, Nüfus