Hadrianopolis Kiliseleri Zemin Mozaiklerindeki Haç ve Haçvari Motifler

Authors : Ercan Verim, Ersin Çelikbaş

Pages : 389-408

Doi:10.26658/jmr.1376869

View : 112 | Download : 406

Publication Date : 2023-11-03

Article Type : Research

Abstract :Hadrianopolis’te geçmişten günümüze kadar yapılan kazı çalışmalarıyla üç kilise ortaya çıkarılmıştır. Erken Bizans Dönemi’ne tarihlenen bu kiliseler; Hadrianopolis Khora Kilisesi, Dört Nehir Kilisesi ve Kuzeybatı Nekropol Kilisesi olarak adlandırılmaktadır. Kiliselere değer katan en önemli özelliklerinden biri, zeminlerinin Erken Bizans dönemi süsleme karakterini yansıtan mozaiklerle bezenmiş olmalarıdır. Yukarıda adı geçen üç kilisenin zemin mozaiklerinde bazıları büyük bazıları küçük boyutlu, farklı türde haç motifleri görülmektedir. 427 tarihli Theodosius Novellası ve 6. yüzyıldaki Iustinianus Kodeksi’nde zeminde haç motifi yapımı yasaklanmasına rağmen, 5.-6. yüzyıl arasına tarihlenen Hadrianopolis zemin mozaiklerinde, haç motiflerinin işlenmiş olması oldukça dikkat çekicidir. Hadrianopolis mozaiklerinde haç motiflerinin yapılması, dönemin mozaik sanatçılarının haç motifi yapmaktan kendini alıkoyamadıklarıyla açıklanabilir. Ayrıca imparatorluk ve kilise tarafından alınan kararların kentteki geçerliliği ve uygulanabilirliğini de tartışmaya açmaktadır. Bu çalışmada, Hadrianopolis zemin mozaiklerindeki haç-haçvari motiflerin biçimsel özellikleri ve tipolojisi ele alınmış, farklı coğrafyalardaki benzer örneklerle karşılaştırılarak motiflerin stilistik özellikleri değerlendirilmiştir. Kiliselerin tarihlendirme sorunsalına da yardımcı olan haç ve haçvari motiflerinin detaylı açıklanarak tanıtılması, bölge arkeolojine olduğu gibi Bizans mozaik sanatına da katkı sunacaktır.
Keywords : Bizans, Hadrianopolis, kilise, mozaik, haç