Halk Hekimliğinde Sağaltıcılar

Authors : Fatih Tekel

Pages : 819-840

View : 59 | Download : 21

Publication Date : 2020-12-15

Article Type : Research

Abstract :Toplumların kültürel yapıları incelendiğinde birçok öğeyi içlerinde barındıkları görülmektedir. Bu öğelerden biri de halk hekimliğidir. Her toplumun halk hekimliği kendi kültürel, coğrafi ve ekonomik koşulları çerçevesinde şekillendiği için bu alanda yapılan tedavi uygulamaları farklı toplumlarda farklı şekillerde kendini göstermiştir. Tarih boyunca insanların çeşitli nedenlerle maruz kaldıkları hastalıklardan kurtulmak için denedikleri ve başvurdukları bu uygulamaların da "sağaltıcı” kimliğiyle bilinen ve tanınan kişiler tarafından icra edildiği görülmektedir. Halk hekimliğinde "sağaltıcı”, her türlü hastalığı tedavi etme gücüne ve yeteneğine sahip olduğuna inanılan kişiye denilmektedir. Toplum nazarında genellikle üstün yeteneklere sahip olduğu kabul edilen ve bu özelliklerinden dolayı da konumu itibariyle kültleştirilen bu kişiler, insanların hastalıklardan kurtulmalarını sağlayarak onların sağlıklı olma ihtiyaçlarını karşılamışlardır. Gözle görülebilen maddi sebeplerle ortaya çıkan hastalıklar genellikle yörenin bitki, maden ve hayvanlarını ilaç olarak kullanan emci, otacı denilen günümüz hekiminin eşdeğeri kişiler tarafından tedavi edilmiştir. Kötü ruhların tesiri altına girdiğine inanılan ve ruhi bozukluklar ile akıl hastalıkları gibi sebebi bilinmeyen rahatsızlıkları olan kimselerin tedavilerini de "kam, şaman” ve İslami devirdeki adıyla "baksılar” üstlenmiştir Orta Asya kamlığının bugüne ulaşmış şekli olan ve Anadolu’nun hemen hemen her yerinde bulunan "ocak” adlı sağaltıcılar ise dinsel-büyüsel yöntemlerle birlikte ilaçları da kullanarak sahip oldukları yetilere göre hastalıkları tedavi etmişlerdir ve hala da etmektedirler. Bunun yanında Türk toplumunda manevi değerlerin bilgisine sahip olduğuna inanılan, tedavilerini duaları ya da büyüsel sözleri hastalara doğru okuyup üfleyerek uygulayan ve genel anlamda "okuyucu/üfürükçü” diye adlandırılan sağaltıcılara başvurulduğu da görülmektedir. Yaşanan her türlü değişim karşısında varlığını sürdüren ve gelenekselleşen halk hekimliğinde tedavi yöntemlerinin uygulayıcıları olan sağaltıcıların, her birinin adlandırılmasında kültürel uyarlanmanın etkisinin bulunduğu görülmektedir. Eski Türk toplumlarında şaman ya da kam adı verilen kişilerle başlayan ve dönemine göre meslek olarak dahi kabul edilen sağaltıcı ya da günümüzdeki ifade şekliyle halk hekiminin birçok tipinin var olduğunu söylemek mümkündür.
Keywords : Halk hekimliği, hastalık, sağaltıcı, sağaltma