TÜRKİYE’DE KENTSEL DÖNÜŞÜME DAYALI İNŞAAT ODAKLI EKONOMİ MODELİ VE TOPLUMSAL MALİYETİ: EN TEMEL İNSAN HAKLARI, SOSYAL HAKLAR, ÇEVRE HAKKI VE KENT HAKKI AÇISINDAN ELEŞTIREL BIR DEĞERLENDIRME

Authors : Çiğdem Şahin

Pages : 51-81

Doi:10.18368/IU/sk.09445

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2015-11-16

Article Type : Research

Abstract :Bugün sayısız ‘kentsel dönüşüm’ projesiyle kentler adeta yıkılarak yeniden inşa edilmektedir. Rant uğruna yerleşik alanlar, evler, mahalleler yok edilmekte; orman arazileri, sit alanları, tarım ve su havzaları, arkeolojik rezerv alanları imara açılmaktadır. Diğer yandan insanlar kamulaştırma tehdidiyle evlerini ve yaşam alanlarını terk etmek zorunda bırakılmaktadır. Bu süreçte iddia edilen şey kalkınma ve ekonomik büyümenin sağlanmasıdır. Fakat bu süreç, belli bir sınıfın refahı lehine toplumun büyük çoğunluğunun yaşam kalitesi feda edilerek ülke kaynak ve olanaklarının adaletsiz şekilde dağıtılması şeklinde işlemektedir. Çevreye, doğaya, tarihe, kültüre, genel olarak bütün yaşam alanlarına verilen zararlarla birlikte düşünüldüğünde, bu modelin uzun vadede ‘sürdürülebilir bir kalkınma modeli olmadığı’ görülmektedir. Makalede izlenen yöntem ve başlıklar ise şöyledir. Öncelikle Türkiye’de kentsel dönüşüme dayalı inşaat odaklı ekonomi modelinin varlığı ‘olgusal’ ve ‘istatistiki’ olarak ortaya konmaya çalışılmaktadır. Sonra modelin işleyişine ve sermaye birikiminin gerçekleşme yollarına yer verilmektedir. ‘Neo-liberal kent politikaları’, ‘inşaat sektörü’ ve ‘küresel kent’ olgularının mevcut modelin ana temalarını oluşturması bakımından, bunların modeldeki rolü ve önemi ayrı bir başlık altında anlatılmaktadır. Daha sonra ise makalenin esas sorunu olan ‘toplumsal maliyet’ konusu ele alınmaktadır. Bu süreçte ortaya çıkan haksızlıklar, mağduriyetler, hak ihlalleri, doğaya, çevreye, tarihe, kültürel yaşam ve toplumsal hafıza mekanlarına verilen zararlar ve oluşan ‘toplumsal maliyet’ konusu irdelenmektedir. Son olarak bu modelin ‘insani ve ‘sürdürülebilir bir yaşam’ için uygun olmadığı vurgusu üzerinde durulmaktadır.
Keywords : İnşaat odaklı ekonomi modeli, Kentsel dönüşüm, Kent hakkı, Küresel kent, Neo-liberal kent politikaları, Toplumsal maliyet