SSCB ve Sonrası Dönemde Avrasya Bölgesinde İbn Haldun ve Düşünceleri Üzerine Yapılan Çalışmalar

Authors : Abulfez Süleymanov

Pages : 277-291

Doi:10.26650/JECS426299

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2019-07-03

Article Type : Review

Abstract :İbn Haldun’un düşünceleri dünyanın farklı bölgelerinde yoğun ilgi görmüştür. Eski SSCB ve sonrası dönemde bu konu hakkında çok sayıda çalışma yapılmıştır. Sovyet döneminde Batsiyeva, Barthold, Kirabayev, İgnatenko ve Smirnov gibi bilim adamları tarafından İbn Haldun’un düşünceleri felsefe, tarih ve sosyoloji bilimi boyutlarıyla ele alınmış, onun devlet ve topluma ilişkin görüşleri irdelenmiştir. Bu çalışmalarda, birtakım ideolojik yaklaşımlar dolayısıyla, daha ziyade İbn Haldun’un düşüncelerinin hümanist yönü üzerinde durulmuş ve İbn Haldun’un görüşleri sınıf olgusu bağlamında ele alınmıştır. Bu dönemde İbn Haldun’un çalışmaları aynı zamanda tarihçilerin ve şarkiyatçıların ilgisini çekmiş ve tarihçiler özellikle Kuzey Afrika toplumlarının tarihini araştırmak için İbn Haldun’un Kitab el-İber adlı eserini ana kaynaklardan biri olarak kabul etmişlerdir. İbn Haldun’a Marksist bakış açısıyla yaklaşan çalışmalar, onun en fazla iktisat ve tarih ile ilgili görüşlerini ele almıştır. Bununla birlikte, Mukaddime’nin Rusçaya henüz tam olarak çevrilmediği dikkate alınacak olursa, İbn Haldun’la ilgili Rus literatüründe söz konusu olan çalışmaların bir bakıma yetersiz kaldığı söylenebilir. SSCB dönemi sonrasında da İbn Haldun’un ilim geleneğine olan yoğun ilgi devam etmiş, hem Rusya hem de bağımsızlıklarını kazanan yeni Türk Cumhuriyetleri’nde konuya ilişkin çok sayıda eserler verilmiş ve ayrıca düşünürün görüşlerini pek çok yönden ele alan doktora tezleri yapılmıştır. Özellikle İbn Haldun’un "asabiyet” kuramı bu ülkelerin bağımsızlığı bağlamında ortaya çıkan yeni durumları açıklamak üzere sıkça başvurulan bir görüş haline gelmiştir.
Keywords : İbn Haldun, SSCB, Avrasya, Türk Cumhuriyetleri, felsefî ve sosyolojik öğretiler