Erken Dönem Ürdün Hikâyeciliğine Etki Eden Edebi Akımlar

Authors : Yasemen Toruloğlu

Pages : 247-297

View : 22 | Download : 24

Publication Date : 2019-12-07

Article Type : Research

Abstract :Birinci ve İkinci Dünya Savaşı arası dönem, Ürdün’de İngiliz hâkimiyetinin hüküm sürdüğü yıllardır. Bu sömürgeci yıllar sadece siyasi ve ekonomik anlamda değil aynı zamanda sosyolojik ve kültürel manada da toplumu sarsan politikaların uygulandığı bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu emperyalist baskı edebiyat üzerinde de ciddi bir etki yaratmıştır. Zira modern anlamda yeni yeni şekillenmeye başlayan Ürdün edebiyatı ilk ürünlerini Batı’dan çevrilen tercüme eserler ve bunların Arap kültürüne uyarlanması ile vermeye başlamıştır. Bu tercüme faaliyetleri hem edebi çevrede hem de toplumda fikir ve düşüne boyutunda yeni oluşumların ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır. Dolayısıyla Ürdün edebiyatını şekillendiren Batı kaynaklı edebi fikir akımlarının da ortaya çıkışı bu döneme rast gelmektedir. Özellikle Ürdün hikâyeciliğinin ilk olgun ürünlerini vermeye başladığı bu dönemde Batı temelli romantizm, sembolizm ve realizm gibi fikir akımlarının edebiyata olan etkisi gözlerden kaçmamaktadır. Ancak bu fikir akımlarının hiçbiri tüm Arap dünyasında olduğu gibi Ürdün’de de Batıdaki doğal ve kalıcı bir sürecin neticesinde ortaya çıkmamıştır. Aksine Batının bu ideolojileri Arap kültürüyle harmanlanarak doğunun izlerini taşıyan romantik, sembolik ya da realist bir seyir izlemeye başlamıştır. Bu fikir akımlarının Ürdün toplumu üzerindeki belki de en önemli etkisi burjuva sınıfının yaşam standartlarını daha da ileri bir seviyeye taşımış olmasıdır. Böylece maddi bir kaygısı olmayan bu sınıfa mensup ya da bu sınıfın ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik eser veren erken dönem hikâye yazarları ilk olarak romantizm ve ara ara sembolizme yönelmişlerdir. Ancak bu durum Ürdün’ün Filistin’e olan yakınlığı hasebiyle yaşadığı siyasi olaylarında etkisi altında fazla uzun sürmemiş, romantizm yerini önce toplumsal romantizme ardından da realizme bırakmıştır. Dolayısıyla Ürdün edebiyatına belki en geç giren ama en uzun soluklu olan edebi akım realizm yani gerçekçilik akımı olmuştur. Realizm de yerini zamanla etkisi hala günümüze kadar devam edecek olan toplumsal gerçekçiliğe bırakacaktır. Bizde bu çalışmamızda elimizden geldiği kadar erken dönem Ürdün kısa hikâye yazımına etki etmiş olan edebi fikir akımlarını ve en önemli temsilcilerini bazı hikâye koleksiyonlarını inceleyerek analiz etme suretiyle zikretmeye gayret göstereceğiz. 
Keywords : Ürdün Edebiyatı, Kısa Hikâye, Romantizm, Sembolizm, Realizm