The Textile Elements in Ottoman Miniatures

Authors : Kevser Yardimci

Pages : 466-478

Doi:10.14486/IJSCS313

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2015-07-23

Article Type : Other

Abstract :Sanata ve sanatçıya verilen değer sayesinde, Osmanlı İmparatorluğu döneminde pek çok alanda yüksek kalitede sanat eserleri üretilmiştir. Dokumacılık sanatı da, XVI. yy’da Osmanlı’da renk, desen ve dokuma tekniği açısından en parlak çağını yaşamıştır. Dokuma ürünleri halkın yaşam tarzını şekillendirirken, sarayda da gerekli ilgiyi görmüştür. İpekli dokuma kumaşlar öyle büyük bir güç olmuştur ki Osmanlı İmparatorluğu’nun kudretini yabancılara gösteren en büyük simge haline gelmiş, sosyal konum belirleyicisi olarak kullanılmıştır. Osmanlı padişahları, işlemelerle gösterişli hale getirdikleri giysilerini, kendilerini halktan ayırmak ve güçlerini onlara kabul ettirmek için kullanmışlardır. Sultanlara sunulan hediyeler arasında kıymetli eşyalarla beraber kumaş, kaftan gibi dokuma ürünleri sıkça yer almışlardır. Saraydaki nakkaşhanede üretilen minyatürlü el yazmaları, bu bilgilerin günümüze taşınmasını sağlayan eşsiz belgeler niteliğindedirler. Minyatürlü yazmalar üzerinden dokuma faaliyetlerinin Osmanlı dönemindeki boyutlarının yanı sıra dönemin giyim kuşam alışkanlıkları, dekorasyon unsurları ve hiyerarşi anlayışı rahatlıkla deşifre edilebilmektedir. Bununla birlikte toplumun duygusal yapısının, örf ve adetlerinin tespit edilerek günümüze aktarılmasında da bu unsurlar zengin bir alfabeyi oluşturmaktadırlar. Bunda minyatürleri resmeden sanatçıların, yazmalardaki metinlere sadık kalmalarının yanısıra olayların pek çoğunda bizzat yer almaları ve ilk elden yaşananları aktarmalarının payı büyüktür. Ayrıca nakkaşların yazmaları resmetmesinin yanı sıra kumaş desenleri çizme görevini de üstlenmiş olmaları, dönemin minyatürlerine orijinal kumaşlardaki desen zenginliğini yansıtabilmelerine yardımcı olmuştur. Bu çalışmada ağırlıklı olarak 16.-17. yy Osmanlı döneminde hazırlanan minyatürler üzerinde, tekstil alanının kapsadığı dokumalar, dokumacılar, saray çevresi ve sivil halkın giyim kuşam alışkanlıklarıyla beraber kullanılan aksesuarlar, dekorasyon ürünleri, çadırlar ve döşeme unsurlarına ilişkin örnekler, dönemin işleme ve bezeme sanatları ile ilişkili olarak irdelenmeye çalışılmıştır. Konu kapsamında minyatürler seçilirken, dokuma ve dokumacılık sanatına verilen önemi gösteren, giysi ve mekanlarda kullanılan tekstil malzemelerinin zenginliğini ve değerini vurgulayan, saraydaki doğum, sünnet, culûs ve cenaze gibi törenlerde giysilerin ve dekoratif unsurların renk-model özelliklerinin verdiği mesajları içeren minyatürlerin seçilmesine gayret edilmiştir
Keywords : Tekstil, Osmanlı Minyatürleri, Dokuma Sanatı