THE CONCEPTS OF MARJA-I TAQLID-WILAYAT-I FAQIH and PERSPECTIVES OF MARJA-I TAQLID to WILAYET-I FAQIH in IRAQ SHIA

Authors : Halil Işilak

Pages : 393-400

Doi:10.14486/IJSCS304

View : 11 | Download : 4

Publication Date : 2015-07-23

Article Type : Other

Abstract :İmâmiyye Şîası’nda ulemanın imama vekâleti, tedrici olarak gelişmiş ve onun otoritesindeki yetkilerin çoğunluğunu kapsayacak şekilde genişlemiştir. Fakat bu yetkileri üstlenme 19. yüzyılın ortalarına kadar bir sistematiğe sahip değildi. 19. yüzyılda merci-i taklid kurumuyla birlikte, devlet başkanlığı hariç, ulemanın imamın yetkisinde olan görev ve sorumlukları üstlenmesi gerektiği ve müctehid konumunda olmayan her İmâmiyye Şîası müntesibinin bir müctehidi taklid etmesi gerektiği ortaya konulmuştur. 1970’lere kadar merci-i taklidler Şiî siyaset nazariyesi üzerine kafa yormuşlar, imamın gaybetine rağmen Şiîler için ideal yönetim biçimi üzerine nazariyeler geliştirmiş fakat gaybet döneminde ulemanın, imamın devlet başkanlığı yetkisini de üstlenmesi gerektiğini ileri sürmemişlerdir. Humeynî, 1970’lerde Necef’te verdiği derslerde velâyet-i fakîh anlayışını işlemiş ve diğer yetkilerde olduğu gibi ulemanın, imanın devlet başkanlığı yetkisini de üstlenmesi gerektiğini belirtmiştir. 1979 yılında gerçekleşen İran İslam Devrimiyle birlikte, Humeynî, velâyet-i fakîh nazariyesini hayata geçirmiştir. Bu tarihten itibaren merci-i taklid kurumuyla velâyet-i fakîh anlayışı tenaküz teşkil etmeye başlamıştır. Merci-i taklidlerin önemli bir kısmı, velâyet-i fakîh nazariyesine karşı çıkmış, ulemanın imam adına devlet başkanlığı gibi bir yetkisinin olmadığını belirtmişlerdir. Irak’ta dönemin ön önemli merci-i taklidi olan Muhsin el-Hekîm, Necef’te Humeynî’nin görüşlerine karşı çıkmıştır. Fakat, 1979 devriminden sonra Irak’ta velâyet-i fakîh anlayışına en önemli ve en güçlü muhalefet Ebu’l Kâsım Hûî tarafından gösterilmiştir
Keywords : Şiîlik, Merci-i Taklid, Velâyet-i Fakîh, Irak