Yeni Bir Hücre Ölüm Şekli Olarak Ferroptozis

Authors : Alper Çelenk

Pages : 258-268

Doi:10.17827/aktd.980659

View : 22 | Download : 10

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Review

Abstract :Ferroptozis, geleneksel apoptoz ve nekrozdan farklılık gösteren, demir bağımlı lipid peroksit birikiminden kaynaklanan ve yeni keşfedilen bir hücre ölüm şeklidir. Bu hücre ölümü, hücre hacminin küçülmesi ve artan mitokondriyal membran yoğunluğu dahil olmak üzere sitolojik değişiklikler ile karakterize edilmektedir. Morfolojik olarak, mitokondriyal membran yoğunlaşması ve ruptürü, mitokondriyon kristalarının küçülmesi veya yok olması ile mitokondri normalden daha küçük görülebilir. Ferroptozis, sınıf 1 ve sınıf 2 ferroptozis indükleyiciler olarak bilinen iki küçük molekül sınıfı ile indüklenebilir. Bu moleküllere ek olarak sorafenib ve artemisin türevi ilaçlar tarafından da uyarılabilmektedir. Kanser hücrelerinde ve böbrek tübül hücreleri gibi bazı normal hücrelerde, bu ilaçlar ve sınıf 1 ve 2 ferroptozis indükleyiciler ile ferroptozis tetiklenebilmektedir. Mitokondriyal voltaj bağımlı anyon kanallarının ve mitojen ile aktive olan protein kinazların aktivasyonu, endoplazmik retikulum stresinin artması ve sistin-glutamat taşıma sisteminin inhibisyonu da ferroptozisin indüklenmesinde rol oynamaktadır. Bu durum, demir metabolizmasından türetilen lipit peroksidasyon ürünlerinin ve reaktif oksijen türlerinin (ROS) birikmesi ile oluşmaktadır. Ferroptozis, demir şelatörler (örn., Deferoksamin) ve lipid peroksidasyon inhibitörleri (örn., Ferrostatin) tarafından inhibe edilebilir. Ferroptozis, lenfositoma, pankreas duktal hücre kanseri, renal hücreli karsinoma (RCC) ve hepatosellüler karsinoma (HCC) gibi bazı tümör hücrelerinin proliferasyonunda etkin bir rol oynamaktadır.
Keywords : Hücre ölümü, Ferroptozis, lipid peroksidasyonu, reaktif oksijen türleri, demir şelatörler