KADIZÂDE MEHMED EFENDİ’NİN MEBHAS-I İMAN ADLI ESERİNDE İSİM VE FİİL ÇEKİMİ

Authors : Fethullah Çiftçi

Pages : 114-129

Doi:10.51540/ijof.1117122

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışma, XVII. yüzyılda yaşamış dönemin en önemli siyasi, dini ve edebi şahsiyetlerinden biri olan Kadızâde Mehmed Efendi’nin kaleme almış olduğu Mebhas-ı İmân adlı eserde geçen isim ve fiil çekimleri üzerinedir. Eser, IV. Murat devrinde Kadızâde Mehmed Efendi öncülüğünde başlayıp yıllarca devam eden Kadızâdeliler Hareketi’nin fikir dünyasına ışık tutan en önemli eserlerden biridir. Devrin tartışmalı konularından olan tütün kullanımı, kahve kültürü ve raks gibi konulara değinmesi yönüyle ön plana çıkan eser, muhteva açısından önemli olduğu kadar dönemin dil hususiyetlerinin aydınlatılması açısından da önemlidir. Klasik Osmanlı Türkçesi Dönemi’nde yazılmış olan eser, Eski Anadolu Türkçesi dil hususiyetlerinin çoğunu barındırması yönüyle önemlidir. Çalışmanın asıl konusunu oluşturan Mebhas-ı İmân’da geçen isim ve fiil çekimleri eklerin tarihsel serüveni gözetilerek Eski Türkçe, Eski Anadolu Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde geçen halleriyle karşılaştırmalı olarak verilecektir. Eserin tespit edilen 12 nüshası vardır. Çalışmada tespit edilen nüshalar arasında en eski tarihli nüsha olan Ankara Milli Kütüphane’de 06 Mil Yz A 2217 arşiv numarasıyla kayıtlı olan nüsha esas alınmıştır. 99 varak ve her varakta 19 satırdan oluşan ve Hicri 1064 tarihinin Ramazan ayında yazıldığı müstensihi tarafından not düşülen nüsha, Kadızâde Mehmed Efendi’nin (1582-1635) yaşadığı döneme en yakın tarihli nüshadır.
Keywords : Dilbilim, 17. yüzyıl, Kadızâde Mehmed Efendi, Mebhas-ı İmân, İsim ve fiil çekim ekleri