Türkiye’de Yap-İşlet-Devret Tipi Ulaştırma Projelerinde Karşılaşılan Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi: Vaka Çalışmaları

Authors : Buse Kurul, Nur Atakul

Pages : 157-179

Doi:10.29064/ijma.1120355

View : 24 | Download : 9

Publication Date : 2022-09-25

Article Type : Research

Abstract :Yap-İşlet-Devret modeli (YİD) ile kamu hizmetlerinin sağlanmasında dünyada öncü ülkelerden olan Türkiye’de, giderek artan kentsel nüfusa bağlı olarak özellikle ulaştırma yatırımlarına olan ihtiyaç artmaktadır. YİD modelleri, bünyesinde projenin başarısını etkileyen çok sayıda riski barındırmaktadır. Bu risklerin tanımlanması; tanımlanan risklere yönelik yanıtların geliştirilerek doğru risk paylaşımlarının yapılabilmesi için önem arz etmektedir. Çalışmada, Türkiye’de YİD modeliyle gerçekleştirilmiş üç güncel ulaştırma projesinde karşılaşılan risklerin tanımlanması ve tartışılması amaçlanmıştır. Çalışmanın sonucunda; üç projede ortak olarak, finansman temini ile ilgili ve fizibilite çalışmalarının yetersizliğinden kaynaklanan problemler nedeniyle projelerin kapsamında ve tarafların risk paylaşımlarında değişikliklere gitmek durumunda kalındığı anlaşılmıştır. Yaşanan problemlere rağmen projelerin kararlılıkla hayata geçirilmesi, ülkede YİD projelerine yönelik güçlü bir politik desteğin olduğunu göstermektedir. Ancak, YİD projeleri için en kritik risk faktörü olan "öngörülen piyasa talebine ulaşılamaması”, bu projelerde de söz konusu olmuştur. Yol projelerinde, geçiş ücretleri ve farklı alternatiflerin bulunması talebi etkilemiş olup; projeler tamamlandıktan kısa süre sonra ortaya çıkan Covid-19 salgınına bağlı dünya genelindeki kapanmaların, beklenen gelirlerin sağlanamamasının esas nedeni olduğu düşünülmektedir. Türkiye’deki YİD ulaştırma projelerinin fizibilite aşamasında çevresel, teknik ve ekonomik açılardan kapsamlı olarak değerlendirilmesi; yapım ve işletme süresince karşılaşılan problemlerin minimuma indirilmesinde temel teşkil etmektedir.
Keywords : Kamu Özel İş Birlikleri, Yap-İşlet-Devret, Proje Finansmanı, Ulaştırma Projeleri, Riskler, Vaka Çalışmaları