TİFTİK VE KENEVİR İPLİĞİNİN DOĞAL BOYAMACILIK İLE RENKLENDİRİLMESİ VE DOKUMA TEKSTİL YÜZEY ÇALIŞMALARI

Authors : Sema Taği, Şengül Aydin, Esra Bekiroğlu

Pages : 28-45

Doi:10.32704/akmbaris.2023.177

View : 32 | Download : 33

Publication Date : 2023-06-29

Article Type : Research Article

Abstract :Doğal boyalar, bitkilerin kök, ağaç kabuğu, yaprak, çiçek ve meyve gibi çeşitli kısımlarından ve böceklerden elde edilen renklendiricilerdir. Boya bitkileri doğada çok fazla olmasının yanı sıra renk çeşitliliği bakımdan da boyacılığın en önemlilerinden sayılmaktadır. İnsanlar bitkileri araştırırken, ezerek, sürterek veya kaynatarak boyarmadde olup olmadığını incelemeye başlamış ve renklendirme işlemi de bu şekilde zamanla gelişme göstermiştir. Doğal boyalar, bitkilerin kök, ağaç kabuğu, yaprak, çiçek ve meyve gibi çeşitli kısımlarından ve böceklerden elde edilen renklendiricilerdir. Boya bitkileri doğada çok fazla olmasının yanı sıra renk çeşitliliği bakımdan da boyacılığın en önemlilerinden sayılmaktadır. İnsanlar bitkileri araştırırken, ezerek, sürterek veya kaynatarak boyarmadde olup olmadığını incelemeye başlamış ve renklendirme işlemi de bu şekilde zamanla gelişme göstermiştir. Son yıllarda boya bitkisi yetiştiriciliği ve kullanımının artmasıyla doğal liflerin doğal kaynaklı boyarmaddeler ile renklendirilmesine yönelik çalışmalara daha çok ilgi çekmektedir. Bu çalışmada; tiftiğin ve kenevir ipliğinin nar (Punica granatum L.), ceviz (Juglans regia), soğan (Allium cepa), aspir (Carthamus tinctorius L.) ve kök boya (Rubia tinctorum L.) kullanarak mordansız/mordanlı olmak üzere boyamaları yapılmıştır. Boyamalardan elde edilen renkler tablo halinde sunulmuştur. Sonuçlar karşılaştırmalı olarak değerlendirilerek; tiftik liflerinin boyanmasından elde edilen renkler parlak ve canlı iken, kenevir liflerinin boyanmasından ise daha soft ve mat renkler elde edilmiştir.Çalışma sonucunda boyanan ipliklerin sürtünme haslık değerleri belirlenmiştir. Sürtme haslığı özellikleri bakımından her iki lif türünden en iyi sonucun aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinden elde edildiği tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen boyalı ipliklerin, dokuma tekstil tasarımlarında kullanılmasına yönelik çalışmalar yapılmıştır. Tiftik yüzey tasarımlarında ağaç dokusundan; kenevir yüzey tasarımlarında ise; ağaçların üzerinde oluşan yosun dokusundan esinlenilerek tema oluşturulmuş ve hikâye panoları hazırlanmış, görsellerden yola çıkarak armürlü dokuma tezgahlarında, dokuma tekstil yüzey çalışmaları yapılmıştır.
Keywords : tiftik, kenevir, bitkisel boya, haslık, dokuma