Geleneksel Türk Evi'nde Ahşabın Sanata Dönüşümü

Authors : Mualla Yildiz

Pages : 64-77

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2023-01-31

Article Type : Research

Abstract :Anadolu Türk Mimarisinde önemli bir yeri olan geleneksel evler, Türk kültürünü ve sanatını, aile yaşamını yansıtan özgün mimari yapılardır. Bunun nedeni; sistemi oluşturan fiziki çevrenin, kullanıcının aile yapısına, yaşam biçimine, sosyal-psikolojik gereksinimlerine yanıt verecek biçimde düzenlenmiş olmasıdır. Eylemlere ve fonksiyonlara göre biçimlenen mekânlar ve mekânlar arası ilişki, yapının içinden dışına doğru gelişir ve yapının dış kabuğunu oluşturur. Türk Evi’nin plan sistemini karakterize eden bu yaklaşım; mekân organizasyonunda yer alan donatıların ilişkilerinde, tasarımında, süslemesinde, kullanılan malzeme seçiminde tüm mekânı ve yapıyı ifade eden bir tasarım ilişkisi olarak karşımıza çıkar. Genellikle mekân donatılarında kullanılan ahşap malzeme; kapı, pencere, dolap, yüklük, dönme dolap, ocak, sedir, tavan vb. unsurlar, yapı bütünü içinde ve dışında yoğun olarak kullanılmıştır. Bu kullanımda, seçilen malzemenin doğal çevre ile olan ilişkisinin yanı sıra, geçmiş yaşam biçiminin, kültür ve süsleme sanatının büyük etkileri olmuştur. Bu çalışmada; kültürel miras olan Geleneksel Türk Evi’nin mekân tasarımında yer alan donatılarda kullanılan ahşabın; form- fonksiyon- süsleme ilişkisinin ve anlayışının belli parametrelerle değerlendirilmesi ve bu tarihi belgelerin örneklerle sunumu hedeflenmiştir. Çalışma kapsamında, 1976-1978 yıllarında Türkiye genelinde çeşitli bölgelerde yapılan saha çalışmasında elde edilen ve arşivlenen fotoğraflar, iç mekân rölöve çizimleri materyal olarak kullanılmıştır. Çalışmanın yöntemi 3 aşamadan oluşmaktadır, birinci aşamada alanyazın çalışması yapılarak Türk Evi’nde sistemin oluşumunu etkileyen temel etkenler ve ahşabın kullanımı üzerinde durulmuş, ikinci aşamada ise 1976-1978 yıllarında saha çalışmasında arşivlenen yazılı ve görsel belgeler üzerinden ahşabın iç mekânda farklı şekillerde kullanımı örneklenmiştir. Son aşamada ise alanyazın ve saha çalışmalarından elde edilen bulgulara yer verilerek, geleneksel Türk Evi’nde ahşap sanatının estetik ve teknik özelliklerinin önemine ve korunmasına yönelik çıkarımlarda bulunulmuştur.
Keywords : ahşap, kültürel miras, mekan organizasyonu, mekan donatıları, fiziki çevre