EKONOMİK BÜYÜME VE ENERJİ TÜKETİMİNİN CO2 EMİSYONU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: SEÇİLMİŞ MENA ÜLKELERİ İÇİN PANEL VERİ ANALİZİ

Authors : Mesut Yücesan, Onur Yağiş, Mustafa Torun

Pages : 351-368

Doi:10.11611/yead.573327

View : 12 | Download : 5

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada, orta gelir düzeyine sahip seçilmiş 8 MENA ülkesi; Cezayir, Mısır, İran, Irak, Ürdün, Lübnan, Tunus ve Türkiye için ekonomik büyüme ve enerji tüketiminin co2 emisyonları üzerindeki etkisi belirlenmeye çalışılmaktadır. 1988-2014 dönemi yıllık verileri kullanılarak yatay kesit bağımlılığını göz önünde bulunduran panel veri analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Serilerin durağanlığı; yatay kesit bağımlılığını ve ortak faktörleri göz önünde bulunduran ikinci kuşak birim kök testlerinden Hadri-Kurozumi (2012) testiyle incelenmiştir, eşbütünleşme ilişkisinin varlığı Westerlung-Edgerton (2007) LM bootstrap testiyle, Eşbütünleşme analizinden sonra uzun dönem katsayılarını tahmin etmek için AMG (Arttırılmış Ortalama Grup tahmincisi, Augmented Mean Group estimator) yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca  nedensellik ilişkisi Dumitrescu-Hurlin (2012) testiyle incelenmiştir. Çalışma sonucunda; ekonomik büyüme, enerji tüketimi ile  co2 emisyonları  arasında  uzun  dönemli  bir  ilişki  mevcuttur. Ülkelerin enerji tüketimlerindeki 1 birimlik yüzde artış co2 emisyonlarını 0.56 birim arttırmaktadır. Enerji tüketiminin etkilerinden sonra ekonomik büyümenin  etkilerine  bakıldığında ekonomik büyümedeki 1 birimlik artış co2 emisyonunu  -0.90 birim azaltmaktadır. Böylece enerji tüketiminin co2 emisyonunu artırdığına, ekonomik büyümenin ise co2 emisyonlarını azalttıkları sonucuna ulaşılmıştır. İlaveten enerji tüketiminden ekonomik büyümeye doğru ve ekonomik büyümeden enerji tüketimine doğru çift yönlü nedensellik mevcuttur. Co2 emisyonundan ekonomik büyümeye doğru ve ekonomik büyümeden co2 emisyonuna doğru çift yönlü bir nedensellik bulunmuştur. İlaveten enerji tüketiminden co2 emisyonuna doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin mevcut olduğu görülmektedir.
Keywords : Ekonomik büyüme, Enerji tüketimi, co2 emisyonu, MENA ülkeleri