KAMU YÖNETİMİNDE ÜÇÜNCÜ DİKOTOMİYE DOĞRU: BÜROKRASİDE YAPAY ZEKÂ KULLANIMININ ONTOLOJİK TEMELLERİNİN ANALİZİ

Authors : Burak Hergüner

Pages : 1569-1584

Doi:10.35408/comuybd.1516742

View : 49 | Download : 45

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research

Abstract :Kamu yönetiminde başlangıcından günümüze kadar disiplini şekillendiren iki temel kırılma noktası yaşanmıştır. Bu kırılma noktalarının ilki 1887 yılındaki siyaset-yönetim dikotomisi olmuştur. Ayrıca, II. Dünya savaşına kadar klasik (ortodoks) kamu yönetimi anlayışı bu temel dikotomi çerçevesinde şekillenmiştir. Özellikle II. Dünya savası sürecinde ve hemen sonrasında örgütsel psikoloji üzerine yürütülen çalışmalar ve bulgular, kamu yönetimi disiplinini de etkilemiş ve kamu yönetimi akademisyenlerini yeni arayışlara itmiştir. Bu çerçevede, klasik kamu yönetiminin öğretilerine de alternatif bulma çabaları yoğunlaşmıştır. Buna paralel olarak, kamu yönetimini şekillendiren ikinci temel dikotomi ise Herbert Simon’ın ortaya koyduğu olgu-değer dikotomisi olmuştur. Epistemolojik anlamda bu dikotomi ve sonrasında yaşanan ilgili tartışmalar kamu yönetiminin kabuk değiştirmesine önayak olmuştur. Öte yandan son yıllarda gelişen bilgi teknolojileri kamu yönetimini de derinden etkilemiş, kamu hizmetlerinde etkinlik ve verimliliği artırmaya yönelik başta e-devlet olmak üzere önemli değişiklikler getirmiştir. Ancak bilgi teknolojilerinde yaşanan hızlı değişimler, kamu yönetimindeki değişimin sınırlarını daha da zorlamaktadır. Özellikle son yıllarca tüm dünyada önemli değişiklikler ve tartışmalara neden olan yapay zekânın kullanımı kamu yönetimi alanında da özellikle bürokraside yapay zekâ kullanımına yönelik tartışmaları artırmıştır. Ancak yapay zekâ kullanımına dair çekinceler disiplinin tarihinde üçüncü büyük kırılma ve değişim noktası olabilecek bir dikotominin habercisi olarak görünmektedir. Çünkü artık kamu yönetiminin temel amacını insanın varlık sebebi üzerinden sorgulama zamanı gelmiştir. Kamu yönetiminde ve kamu hizmetlerinde temel amaç salt insan mutluluğu sağlamak mı yoksa insanın devamlı gelişimini sağlamak mıdır? İşte bu sorunun cevabı bürokraside yapay zekanın ne şekilde kullanılması gerektiğinin cevabını verecektir. Dolayısıyla bu çalışma kamu yönetimi literatürüne dayalı olarak, kamu yönetiminde yapay zekâ tartışmaları çerçevesinde durgun mutluluk- tam insani gelişme dikotomisini ortaya koyup detaylandıracaktır ve kamu yönetimi öğrencilerine aktarılması hususunda önerilerde bulunacaktır.
Keywords : Olgu-değer dikotomisi, Siyaset-yönetim dikotomisi, Yapay zekâ