’ÖZGÜR KADIN İLE KÖLE ERKEK’ BİRLİKTELİĞİNE ROMA HUKUKUNUN BAKIŞI: SENATUS CONSULTUM CLAUDIANUM

Authors : Baha Yiğit Sayin

Pages : 1667-1709

View : 30 | Download : 11

Publication Date : 2021-10-15

Article Type : Research

Abstract :Roma Hukukunda özgür kadın ve başkasına ait bir erkek kölenin birlikteliği, M.S. 1. yüzyılda Claudius devirinde alınmış bir Senatus kararı (Senatus consultum Claudianum) ile düzenlenmiş ve bu özgür-köle birlikteliğinin hukuki sonuçları münhasıran erkek kölenin efendisinin iradesine bağlanmıştır. Senatus consultum Claudianum (sc Claudianum) hükümleri gereğince başkasının kölesi ile birliktelik yaşayan özgür kadın şayet bu ilişkiye efendinin izni var ise efendinin azatlısı, izni yok ise efendinin kölesi haline gelmekteydi. Roma hukuku nazarında özgür bir kadın ile köle bir erkeğin birlikteliği ‘yok’ hükmünde olup herhangi bir hukuki sonuç doğurmamaktaydı. Bu gerçeğin ışığında, Senatus’un bir yasama organı olarak kendi göstermeye başladığı Principatus devrinin ilk yüzyılında, ‘hukuken yok hükmünde’ olan bir birlikteliğe ilişkin Senatus’un bir karar almış olması incelenmeye değer olup bu bağlamda sc Claudianum’un ratio legis’i kadar onu hazırlayan sebepler de cevaplanması beklenecek olan sorulardır. M.S. 1 yüzyıl itibarıyla Roma her bakımdan bir dönüşüm içinde idi ve bu dönüşümün toplumsal iz düşümlerinden birisi değişen sosyo-ekonomik yapı kapsamında statü karışıklıkları ve mixta ilişkilerdir. Roma hukukunun ‘yok’ hükmünde görüyor olması özgür kadınların başkalarının köleri ile fiili birliktelikler içine girmelerine engellememiştir. Keza, bu ‘fiili’ evliliklerinin hukuken tanınmıyor olmaları söz konusu ilişkilerin efendinin hakimiyetine tehdit şeklinde algılanmalarını da engellememiştir. Sonuçta, Claudius’un azatlısı, hazineden sorumlu Pallas, vakıf olduğu bu hususa ilişkin bir Senatus kararı tasarlamış ve Claudius tarafından Senatus’a sunulan tasarı kabul edilerek bir kanun hükmünde olarak yürürlüğe konulmuştur. Amaç; özgür ile kölenin evliliğini önleyerek toplumsal düzeni tesis etmek - köle erkeklerle birlikte olan özgür kadınları cezalandırmak – Roma kadınının ahlakına veya yaşamına müdahale etmek vb. değildir. Sc Claudianum, kölesi başka bir kadınla birliktelik yaşayan efendinin kölesi üzerindeki hakimiyetini tüm unsurları ile muhafaza etmeyi amaçlamaktadır.
Keywords : Roma Hukuku, Köle, Kölelik, Roma Kölelik hukuku, Roma Hukukunda Kadın, Familia Ceasaris, Azatlı