AİHM KARARLARI ÇERÇEVESİNDE KKTC’de TAŞINMAZ MAL MÜLKİYETİ

Authors : Cenan Eskimuhtaroğlu, Kutluhan Bozkurt

Pages : 501-527

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2020-08-17

Article Type : Research

Abstract :Mülkiyet hakkı geçmişte birçok düşünür tarafından tartışılmış ve tanımlanmaya çalışılmıştır. Mülkiyet hakkı dünya hukuk tarihi açısından önemli olan birçok metinde yer almıştır. Bu metinlerden bazıları, "Magna Carta Libertatum”, "Petition of Rights", "Bill of Rights”, "Amerikan Devletleri’nin Bağımsızlık Bildirgeleri”, "Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi”, "İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi” ve "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi” olarak dikkat çeker. Söz konusu metinlerden de anlaşılacağı üzere mülkiyet hakkı devletler açısından da önemlidir. Mülkiyet Hakkı elbette Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) açısından da ayrı bir yere sahiptir. KKTC Devleti’nin 1985 yılında yürürlüğe koymuş olduğu Anayasası incelendiği zaman mülkiyet hakkına ilişkin hükmün hem Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’ndan hem de 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’ndan yararlanıldığı ortadadır. Türkiye ve Güney Kıbrıs (GKRY), AİHS’deki Ek 1 No’lu protokole tarafken, tanınır bir devlet olmamasından ötürü KKTC söz konusu sözleşmeye taraf değildir. Devlet olarak KKTC’nin AİHM’ye başvurması mümkün değildir. Buna rağmen; KKTC’yi de ilgilendirecek şekilde AİHM’in bazı kararları dikkat çekicidir. Bu kararların özünü mülkiyet hakkı ihlalleri oluşturmaktadır. AİHM’ye yapılan başvurular neticesinde, 1974 sonrasında Kıbrıslı Türklerin, Kıbrıslı Rumlara ait gayrimenkuller üzerinde, İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası (İTEM Yasası) ile yaptıkları müdahaleler, hukuka uygun bulunmadığından Türkiye’ye bazı sorumluluklar yüklenmiştir. Buna göre; KKTC, devlet olarak uluslararası arenada tanınmaması nedeniyle de hakihalelerinde KKTC değil, Türkiye sorumlu tutulmuştur. Çünkü AİHM kararlarında da belirtildiği üzere, Türkiye’nin, KKTC’nin kara, deniz ve hava savunmasında etkin rol oynamasından dolayı KKTC’de yapılan hak ihlallerinde, Türkiye üzerinden yargılanma yapılmaktadır. AİHM’ye yapılan başvurular ilk başlarda herhangi bir iç hukuk kuralına tabi değilken; 2006 yılında Taşınmaz Mal Komisyonun kurulması ve etkili bir iç hukuk yolu olabilmek için gerekli şartların yerine getirilmesiyle günümüzde AİHM’ye gitmeden önce tüketilmesi gereken bir iç hukuk yolu olarak önem kazanmıştır. Bir başka ifade ile komisyonun kurulmasındaki en büyük amaç, KKTC’de malı kalmış olan Rumların doğrudan AİHM’ye gitmesini önleyerek bir iç hukuk yolu olarak ilk başvuru yapılacak merci olma hedefiydi.
Keywords : Mülkiyet ve Mülkiyet Hakkı, AİHM, AİHS, KKTC’de Mülkiyet, Loizidou, Demopoulos, Joannou