Halid Ziya Uşaklıgil’in Hikâyelerinde Adalar ve Adalar’ın Mekân Kurgusu

Authors : Güngör Şahin

Pages : 100-120

Doi:10.59902/yazit.1435891

View : 21 | Download : 61

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research

Abstract :Medeniyet şehri İstanbul’un yatay ve dikey katmanlı kültürel yapısı, tüm sanatsal yapıtlarda kendine münhasır bir “İstanbul estetiği” oluşmasını sağlar. İstanbul; Doğu-Batı sentezi bir medeniyet şehri olmakla kalmamış, sentezi de aşarak bir kültürel üst kimlik oluşumunda insan öğesini de çağlar boyunca medeniyetin bir parçası olarak şekillendirmiştir. Şehrin dokusuna münhasır florası ve faunası, mimari eserleri, dîvanları, şehrengizleri, dini ve kültürel yapıları, mezarlıkları vb. unsurlar -İstanbul’un güzelliğini oluşturan tüm bu estetik form- sanatla yüzyıllarca ilmek ilmek işlenerek bugünkü kültür ve medeniyet şehrini oluşturmuştur. Bir medeniyet şehrinin kimlik inşası, geçmişinin izlerini karakterinin bir parçası haline dönüştürmesi ile nihayete ermeyen bir süreçte gerçekleşir. İstanbul’un kültürel ve sanatsal kimliğinin önemli bir parçası da Adalar’dır. Servet-i Fünûn dönemi hikâyelerinde İstanbul adaları; estetik ve mimari yapısının yanında, hikâye kişilerinin kaçış ya da sığınma mekânı olarak görülür. Halid Ziya Uşaklıgil ve dönem yazarları, ortak dikkatlerini bu yönüyle Adalar’a çevirirler. Mazinin güzel günlerini arayanların, toplumdan kaçanların, kendinden kaçanların ya da günübirlik aşk buluşmalarının mekânı olan Adalar; İstanbul’un dışında kendisine özgü çehresiyle Halid Ziya Uşaklıgil’in hikâyelerinde yer alır. Çalışmamızın amacı, Halid Ziya Uşaklıgil’in hikâyelerinde Adalar’ın vak’a kurgusundaki ve insan psikolojilerinin betimlenmesindeki rolünü ortaya koymaktır. Çalışmamızda hikâyelerin mekânla özdeşleşen tematik kurgusu, hikâye kişilerinin Adalar’la psikolojik ve ruhsal bütünleşmeleri; mekân insan ilişkisi çerçevesinde incelenmiştir.
Keywords : İstanbul, Adalar, Halid Ziya Uşaklıgil, hikâye, Servet-i Fünûn