Arapça Sözcük Türetme Yollarına Genel Bir Bakış

Authors : Faruk Kazan

Pages : 339-368

Doi:10.32955/neu.istem.2021.7.2.03

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-17

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada Arapçada kullanılan sözcük türetme metotları incelenmiştir. Çalışmanın amacı Arapçadaki sözcük türetme yollarını bütünsel bir şekilde ele alarak bu alandaki eksikliği gidermektir. Çalışmanın bir diğer amacı da az bilinen bazı metotların üzerinde durularak bilinen metotlara ek olarak yeni metotların da tanınmasını sağlamaktır. Çalışma kapsamında önce kelime ve türleri tanıtılmış sonra da kelime oluşturma yolları ve örnekleri incelenmiştir. Buna göre Arapçada tespit edilen ona yakın kelime türetme yolları şunlardır: Uydurma (coinages/irticâl), türetme (derivation/iştikâk), birleştirme (compounding words/terkîb), kısaltma (akronim/shortening/naht), kalıplaştırma (formulaic/siyağe), canlandırma/tarama (scanning/(ba‘su’l-kelimât), yansıma (onomatopoeia/esmâü’l-esvât), örnekseme (analogy/temsîl) ve ödünçleme (borrowing/iktirâz) yöntemi. Kelime türetme yolları bu başlıklarda incelenmeye çalışılmış ve bu menheclerle türeyen kelimelere örnekler verilerek teorikte verilen bilgiler somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Araştırmanın sonucunda dilin sürekli bir gelişim ve değişim süreci geçirmesi nedeniyle yeni kelimeleri türetmeye ihtiyacın fazla olduğu görülmüştür. Özellikle günümüzde bilim ve tekniğin çok hızlı bir şekilde gelişmesinin yanı sıra iletişim ve ulaşımın verdiği imkânlar vasıtasıyla toplumlar ve diller arasındaki etkileşim de yeni kelime ve terimleri türetmeyi kaçınılmaz kılmıştır.
Keywords : Arap Dili, İştikâk, İktirâz, İrticâl, Naht, Esmâü’l-esvât.