Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde Eleştirel Düşünme Becerisinin Geliştirilmesinde ‘Çocuklar için Felsefe’ Yaklaşımının Kullanılması

Authors : Ayşe Demirel Uçan

Pages : 161-178

Doi:10.32955/neu.ilaf.2022.8.2.01

View : 17 | Download : 15

Publication Date : 2022-12-25

Article Type : Research

Abstract :Eleştirel düşünme becerisi, öğrencilerin kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu alma, bilgiyi aktif bir şekilde yapılandırma, yansıtıcı ve yaratıcı düşünme gibi diğer üst düzey düşünme becerilerinin gelişimini destekleme gibi kazanımlar dolayısıyla Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi için önemli görülen bilişsel becerilerdendir. Eleştirel ve sorgulayıcı düşünme becerisi arttıkça öğrencilerin olaylar ve problem durumlarını sebep-sonuç ilişkisi içerisinde açıklayabilme, öğrenme konularını kendi hayatlarıyla ilişkili bir şekilde değerlendirme, bir olay ve problem durumuna ilişkin farklı yaklaşım ve bakış açılarının farkında olma ve kaynakların güvenirliğini sorgulama gibi becerileri gelişmektedir. Eleştirel düşünme, araştırma ve sorgulama becerilerinin kazanılmasında etkili olan yaklaşımlardan bir tanesi Matthew Lipman tarafından 1970’lerin başında geliştirilen ve bu tarihten itibaren birçok ülkede ve farklı ders içerikleri için uygulanan ‘Çocuklar için Felsefe’ yaklaşımıdır. Bu yaklaşımın temel amacı sınıf ortamında gerçekleşen felsefi tartışmalar aracılığıyla öğrencilerin düşünme ve akıl yürütme becerilerini geliştirmektir. ‘Çocuklar için Felsefe’ yaklaşımı din ve değerler eğitiminde diyalojik ve işbirlikçi öğretme ve öğrenme ortamları oluşturma, öğrencileri araştırma ve sorgulamaya sevk etme, öğrencilerin birbirlerini araştırma, sorgulama, kanıtlar sunma ve birlikte öğrenme hususlarında destekleme ve eleştirel ve yansıtıcı düşünme becerilerini geliştirmek amaçlı kullanılabilecek yaklaşımlardan birisi olarak dikkat çekmektedir. Ülkemizde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi programlarında, öğretime konu olan dini ve ahlaki içeriğin araştırma, inceleme ve sorgulamanın merkezde olduğu öğretme ve öğrenme ortamlarında, öğrencinin bu içeriği anlamlandırarak ve üst düzey düşünme süreçlerini kullanarak öğrenmesini sağlamak amacı gözetilmektedir. Böylece geleneksel, öğretmen merkezli ve ezberci bir din eğitimi yerine, öğrencinin araştıran, sorgulayan, bilginin kaynağına ulaşmaya çalışan, bilgiyi aktif şekilde yapılandıran aktörler olmaları amaçlanmaktadır. Bu durum Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmenlerinin öğrencilerin üst düzey düşünme süreçlerini kazanabilecekleri stratejiler, yöntem ve teknikler kullanmalarını gerektirmektedir. ‘Çocuklar için Felsefe’ yaklaşımı İngiltere’de din eğitimi ve Malezya’da İslam din ve ahlak dersleri öğretiminde de kullanılmıştır. Bu ülkelerde yapılan çalışmaların sonucunda genel olarak öğrencilerin derse aktif katılımı, eleştirel düşünme ve akıl yürütme gibi becerilerin kazanılması, öz güven, öz saygı gibi değerler ve sosyal ilişkilerin gelişimi gibi hususlarda olumlu değişiklikler gözlemlenmiştir. Türkiye’de her ne kadar Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinde öğrencilerin din ve ahlak ile ilgili kavramlar ve problemlerle ilgili araştırma, sorgulama, problem çözme ve eleştirel düşünme gibi becerileri etkin bir şekilde yerine getirmeleri amaçlansa da uygulamada bu dersin öğretmenlerinin öğrencilere bu becerileri kazandırma noktasında yeterince etkili olamadıkları anlaşılmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı ‘Çocuklar için Felsefe’ yaklaşımının kuramsal temelleri, tarihçesi, uygulama ve değerlendirme süreçleri ve din eğitimindeki uygulamalarını inceleyerek Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi için birtakım çıkarım ve önerilerde bulunmaktır. Çalışmanın yöntemi olarak nitel desenli alanyazın taraması modeli kullanılmış bu modele göre konu ile ilgili yerli ve yabancı alanyazın taraması yapılmıştır.
Keywords : Eleştirel düşünme becerisi, Çocuklar için Felsefe yaklaşımı, Din Eğitimi, Değerler eğitimi