Bosnalı Âlim Besim Korkut Efendi; Hayatı, Eserleri ve İslam Tarihi İlmine Katkıları

Authors : Merzuk Grabus

Pages : 41-54

Doi:10.32955/neu.ilaf.2022.8.1.03

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research

Abstract :Bosna Hersek’in İslam’ı seçmesinden sonra Bosna’da birçok İslam âlimi yetişmiş ve bu âlimler çok sayıda talebe yetiştirmişlerdir. Söz konusu bu âlimler ve yetiştirdikleri talebe Bosna’nın ilim hayatını şekillendirmişlerdir. Çok sayıda âlim yetiştiren Korkut ailesinin de Bosna’nın ilim hayatının şekillenmesinde önemli katkıları bulunmaktadır. Korkut ailesinin son temsilcisi ise Besim Korkut Efendi’dir. Korkut ailesinin ve özellikle Besim Korkut’un yetiştiği ilmi ortam, hocaları, eserleri ve ilmi hayatının ele alınması, Bosna’nın ilim dünyasını bütüncül olarak görebilmek adına önemlidir. Bu sebeple çalışmada Besim Korkut’un biyografisi ana hatlarıyla verilmeye çalışılacaktır. Besim Korkut Efendi 25 Kasım 1904 tarihinde Bosna Hersek’in Travnik şehrinde dünyaya gelmiştir. Mensup olduğu Korkut ailesinin fertleri Travnik’te yaklaşık 1830-1930 yılları arasında takriben 100 yıl kadar müftülük, Elçi İbrahim Paşa Medresesi’nde müderrislik ve medrese dâhilinde bulunan Tekke Şeyhliği gibi önemli görevlerde bulunmuştur. Başta dedesi meşhur âlim Muhammed Derviş Korkut Efendi ve amcası Muhammed Hazim Korkut Efendi bu önemli vazifeleri uhdelerinde bulundurmuşlardır. İlk mektebi Travnik’te bitiren Besim Korkut babası Ahmed Munib Efendi’den ilmî manada istifade etmiştir. İlk hocası babasının görevi dolayısıyla erken yaşta Travnik’ten ayrılmak durumunda kalmıştır. Daha sonra Saraybosna’da Okruzna Medresesi’nde ilim tahsilinde bulunmuştur. 1920-1925 yılları arasında Saraybosna’da Şeriat ve Kadılık Okulu’nda eğitimine devam etmiştir. Bu okul Avusturya-Macaristan Hükümeti döneminde kadı yetiştirmek üzere 1887 yılında kurulmuştur. Besim Korkut Şeriat ve Kadılık Okulu’nda ilim tahsil ederken başta Mehmed Tevfik Azapagic Efendi, Mehmed Dzemaludin Causevic Efendi, Sulejman Sarac Efendi gibi devrin en büyük âlimlerinden istifade etme imkânına sahip olmuştur. Buradan mezun olduktan sonra el-Ezher Üniversitesinde yüksek tahsil görmüş ve 1931 yılında mezun olmuştur. Mezuniyetinden sonra Saraybosna’da farklı liselerde öğretmenlik yapmıştır. Hakeza bir süre Mostar’da aynı vazifeyi devam ettirmiştir. Bilahare mezun olduğu Şeriat ve Kadılık Okulu’nda hocalık yapmıştır. Şeriat ve Kadılık Okulu yerine kurulan Yüksek İslam Şeriat ve Teoloji Okulu’nda ise İslam Tarihi öğretim görevlisi olarak çalışmıştır. 1950-1967 yılları arasında Saraybosna Şarkiyat Enstitüsünde çalışmıştır. Burada görevli iken Arapçadan tercüme faaliyetlerinde bulunmuştur. Kelile ve Dimne başta olmak üzere Binbir Gece Masalları ve Dubrovnik Devlet Arşivi’ndeki Arapça Belgeler isimli üç defter gibi pek çok kıymetli eseri Boşnakçaya çevirmiştir. 01.03.1967 tarihinde emekliliğe ayrılmıştır. Emekli olarak Saraybosna Üniversitesi Felsefe Fakültesi Doğu Dilleri Bölümü’nde sözleşmeli öğretim görevlisi olarak Arapça derslerine girmiştir. Öğrencileriyle diyaloğu iyi olan Korkut eserleri ve araştırmalarıyla Bosna Hersek tarihinde önemli bir iz bırakmıştır. Pek çok telif faaliyetinde bulunan Besim Korkut Efendi’nin İslam Tarihi ile ilgili Kratak Pregled Povijesti İslama (İslam Tarihine Kısa Bir Genel Bakış) ve İstorija İslama (İslam Tarihi) isimlerinde iki kitabı bulunmaktadır. Bu kitaplar 1930’lu yıllarda kaleme alınmış olması hasebiyle ayrı bir değere sahiptir. İslam Tarihi adlı eseri ders kitabı hüviyetindedir. Aynı şekilde yetiştiği kurum Şeriat ve Kadılık Okulu hakkında önemli bir makalesi bulunmaktadır. Bununla birlikte el-Ezher Üniversitesiyle ilgili kaleme aldığı makalesi de önemi haizdir. Ayrıca en meşhur çalışması Bosna Hersek’in halihazırda resmî Boşnakça Kur’ân-ı Kerîm Meali’dir. Bu çalışma vefatından iki sene sonra yayımlanmıştır. Tarihte ilk defa Kur’ân’ın tamamı Korkut tarafından Boşnakçaya kazandırılmıştır. Bu çalışmalarından ayrı olarak Korkut’un ilim dünyasına kazandırdığı birçok eseri bulunmaktadır. Bir âlimler ailesi Korkutların son âlimi olan Besim Korkut Efendi kısa bir rahatsızlığından sonra 02 Kasım 1975 tarihinde Saraybosna’da vefat etmiş ve Bare mezarlığına defnedilmiştir. Kısa biyografisinden anlaşıldığı kadarıyla Korkut ailesi ve Besim Korkut Bosna ilmî hayatına son derece önemli katkılarda bulunmuşlardır. Bu noktadan hareketle yapılacak çalışmalarda gerek Besim Korkut’un gerekse benzer özelliklere sahip ilim adamlarının biyografilerinin detaylıca incelenmesi ve ilim dünyasına kazandırılması önem arz etmektedir.
Keywords : İslam Tarihi, Bosna Hersek, Travnik, Besim Korkut Efendi, İlim