ARAPLARDA PUTPERESTLİK VE HİCAZ PUTLARINDAN/ BEYTLERİNDEN BİRİ OLARAK "ZÜLHALESA"

Authors : Hanefi Palabiyik

Pages : 7-38

View : 22 | Download : 9

Publication Date : 2017-05-01

Article Type : Research

Abstract :Araplarda putperestlik yaygın olup, her kabilenin kendine ait putları ve putlarına ait mekânları mevcuttu. Zülhalesa da, Araplarda veya diğer coğrafyalarda gördüğümüz mekân/hac yeri ilahlarından biridir. Hz. İbrahim’den beri bölgede saygınlığı devam eden Kâbe’ye nazîre veya benzeşme olsun diye inşa edilmiştir. Bölgede bulunan "el-Halasa” adlı bir putun üzerine Kâbe olarak bina edilmiş ve böylece "Zülhalesa” ismiyle şöhret yapmış ve "el-Ka’betü’l-Yemâniyye” diye de anılmıştır. Bu Beyt, bilhassa Has’am, Becîle, Devs ve Ezdü’s-Serât kabilelerince saygı gösterilen bir mekân olmuştur. Zülhalesa’nın da hizmetçi ve koruyucuları vardır, onlar da, Benû Bâhile b. Âsûr’dan Benû Ümâme veya Hâris b. Ka’b, Cürm, Zebîd, Ğavs b. Mürr b. Üdd ve Benû Hilal b. Âmir olarak geçmektedir. Kâbe-i Şerif’e gösterilen saygı ve onun etrafında yapılan ibadet ve diğer ritüellerin tamamımın, bu Beyt için de yapıldığını görmekteyiz: Tavaf etme, kurban kesme, adaklar adama, hediyeler sunma ve huzurunda fal okları çekilmesi gibi. Diğer birçok kabilenin ve tapınağın ibadetinde olduğu gibi Zülhalesa için de hususi bir telbiye vardır. Huzurunda fal oklarının çekilmesi ve kadınların putun sâdinine/kâhinine giderek, doğurganlığını konuşması, Zülhalesa’nın toplum nezdindeki değerini göstermektedir. Tepesine bir çeşit taç işlenmiş beyaz kuvars kristal bir taş olup, üzerine asma şeklinde yapraklı, taneli ve kokulu bir sarmaşık bitki dolanmış, dikkat çeken veya gariplik uyandıran heybetli bir taş/heykeldir. Ne zaman yapıldığı bilinmemekle beraber, bu tarihi Amr b. Lühay’ın Mekke ve civarına putperestliği getirdiği zamana kadar götürmenin mümkün olduğu düşünülebilir. Zülhalesa, Mekke ile Yemen arasında Mekke’ye yaklaşık 200 km.lik bir mesafede olup, Mekke’nin fethinden bir müddet sonra civardaki putlar ve puthaneler kaldırılırken, Zülhalesa’nın da Hz. Peygamber’in Cerir b. Abdillah komutasında gönderdiği seriyye ile yıkılıp yakılmış ve yerle bir edilmiş olduğunu görmekteyiz. Zülhalesa’yla ilgili rivayetler, onun dişi yani ilahe/tanrıça kabul edildiğini göstermektedir. Huzurunda yapılan ritüeller ve ona gösterilen saygının biçimi, bunun en iyi göstergesi olup, bereket ve verimliliği sembolize ettiği anlaşılmaktadır. Aslında sürekli yeşil kalmayı başarabilen meyveli ve yapraklı bir sarmaşıkla donanmış bir taşın, zaten taşın ve ağacın kutsandığı p.p1 {margin: 0.0px 0.0px 0.0px 0.0px; font: 8.0px Helvetica} bir toplumda, tanrıça olarak görüldüğünü düşünebiliriz.
Keywords : Arabistan, Putperestlik, İslam, Hz. Muhammed, Mekke, Put