KUTALMIŞ BEY’İN ANADOLU’YU FETİH ÇALIŞMALARI VE İSYANI

Authors : Kaya Yildiz

Pages : 179-192

View : 30 | Download : 9

Publication Date : 2019-06-30

Article Type : Research

Abstract : Ortaçağ’ın en mühim siyasî teşekküllünü oluşturan Selçuklular, Türk-İslâm tarihinde yeni bir dönem noktası açtılar. X. yy’da Selçuk Bey’in Cend’e göç etmesinden sonra buradaki siyasî oluşumdan dolayı 960’ta İslâmiyet’i kabul etti. Yaptığı gazalar sonucunca Cend’e müstakil bir beylik kurup Karahanlı ve Sâmânîler arasındaki çatışmada, siyasî ve askerî gücün temsilcisi durumuna geldi. Bu çatışmadan yararlanmak amacıyla oğlu Arslan Yabgu komutasında Sâmânîlere yaptığı yardım sonucunda kendisine Mâverâünnehr bölgesindeki Nur Ata kasabası yurt olarak verildi. Selçuk Bey’in ölümünden sonra Selçukoğullarının başına geçen Arslan Yabgu özellikle Sâmânîlerin 999 yılında yıkılmasıyla bölgede oluşan siyasî boşluktan yararlanmak için aynı bölgede yeni bir güç oluşturmak isteyen Ali Tekin ile ittifak yaptı. Bu ittifak sonucunda yabgunun gücünden çekinen Sultanı Mahmud, onu ve oğlu Kutalmış’ı tevkif ederek Hindistan’daki Kalincar kalesi’ne hapsetti. Kutalmış buradan kaçmayı başardıysa da 1032’ babasının ölmesi üzerine Hindistan’dan dönerek ailenin başına geçen Tuğrul ve Çağrı kardeşlerin hizmetine girdi. Babasının bu uğurda ölmesinden dolayı kendisini hükümdarlığa layık görüyordu. Fakat henüz kendini yeteri kadar güçlü görmediğinden bir süre bunu erteleyerek Tuğrul Bey’in hizmetinde Anadolu’ya başarılı akınlar yaptı. Nitekim Türkmenler üzerinde kurduğu nüfuz sonucunda Tuğrul Bey’e 1061 yılında isyan edip Girdkûh kalesine çekildi. Tuğrul Bey’in ölümünden sonra tahta oturan Alparslan’a karşı verdiği taht mücadelesi sonucunda Aralık 1063 yılında vefat etti.
Keywords : Kutalmış, Selçuklu, Tuğrul Bey, Alparslan, Anadolu