el-Cezîre Bölgesinin Fâtihi İyâz b. Ğanm ve Hadis Rivayetindeki Yeri

Authors : Bayram Kanarya

Pages : 1-18

Doi:10.54893/vanid.1188103

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research

Abstract :İslam mesajının insanlara ulaştırılabilmesi için Hz. Peygamber (sav) ve ashabı büyük çaba göstermişlerdir. Sahabenin önemli bir kısmı, Hz. Peygamber’in (sav) vefatıyla birlikte ikamet ettikleri yerlerde kalmamışlar, İslam’ı muhtelif coğrafyalara yaymak amacıyla memleketlerini terk ederek bu uğurda büyük fedakârlıklarda bulunmuşlardır. Özellikle ikinci halife Hz. Ömer dönemi, zamanın iki büyük devleti Sasani ve Bizanslılara karşı yürütülen mücadeleler ile geçmiştir. Müslümanlar bu dönemde başta Filistin, Mısır ve Dımaşk olmak üzere Hama, Halep, Antakya, Rakka ve Urfa gibi birçok yeri fethetmişlerdir. Böylelikle İslam orduları Anadolu yakınlarına kadar gelmişlerdir. Fetih faaliyetlerinde aktif olarak görev alan sahabilerden biri 20/641 yılında vefat eden İyâz b. Ğanm’dır. Hz. Ömer tarafından el-Cezîre valiliğine getirilen İyâz b. Ğanm Nusaybin, Dârâ, Sincar, Meyyâfarikîn (Silvan) ve Mardin gibi birçok yeri fethetmiş ve bölgenin İslam ile tanışmasına vesile olmuştur. Böylelikle Hz. Peygamber’in vefatından yedi yıl gibi kısa sayılabilecek bir sürede İslam mesajı uzak coğrafyalara ulaşabilmiştir. Bu çalışmadaki amaç, el-Cezîre bölgesini fetheden ordunun başında bulunan İyaz b. Ğanm hakkında bilgi vermek ve ondan nakledilen veya onun isnadında yer aldığı rivayetlerinin olup olmadığını tespit etmektir. Rivayet literatürü araştırıldığında görüleceği üzere Buhârî ve İbn Hibbân’ın Sahîh’inde, Beyhakî’nin Şuabu’l-Îman ve Sünen-i Kübrâ’sında, Ebu Ya’la ve Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde ve Taberânî’nin el-Mu’cemu’l-Kebîr’inde İyâz b. Ğanm’ın bizzat rivayet ettiği veya onu konu edinen bazı rivayetler bulunmaktadır. Bu rivayetlerin tespit edilmesi, el-Cezîre ve mücavir beldelerin sakinlerinin hafızasında müstesna bir yere sahip olan İslam kumandanının hadis ilmine katkısını da ortaya çıkarmış olacaktır.
Keywords : Hadis, Sahabî, İyâz b. Ğanm