MEVLÂNÂ HÂLİD'İN MEKTÛBÂT’INDA KELÂMÎ UNSURLAR (BİLGİ VE ULÛHİYET)

Authors : Erkan Baysal

Pages : 77-96

View : 14 | Download : 5

Publication Date : 2017-12-29

Article Type : Other

Abstract :Hâlid el-Bağdâdî, (ö.1827) Osmanlı’nın her cephede toprak kaybettiği, İslam dünyasının büyük siyasi, sosyal ve askeri sorunlar yaşadığı bir dönemde yaşamış ilim, düşünce ve tasavvuf adamıdır. Kelam, tasavvuf ve fıkha ilişkin birden fazla eser, haşiye ve şerhleri kaleme almıştır. Hâlid el-Bağdâdî sadece tasavvuf geleneğini sürdüren bir şahıs değil, aynı zamanda İslâmî ilimlere hâkim bir şahsiyettir. Bu yetkinliğini en iyi ortaya koyan onun farklı yerlere ve şahıslara gönderdiği mektuplarından oluşan Mektûbât isimli eseridir. Onun kelamcı kimliğinin tam olarak ortaya çıkması için kelamın ana konularına değinirken genel olarak hangi yöntemi takip ettiğini veya hangi düşünceyi savunduğunu tespit etmek gerekir. Onun Mektûbatını esas alan bu çalışmada genel olarak betimleyici ve yer yerde eleştirel bir şekilde Hâlid el-Bağdâdî’nin başta keşif olmak üzere bilgi anlayışı ve ulûhiyet konusundaki yaklaşımları tespit etmeye çalışılacaktır. Gerek Sünni gerekse Şii tasavvufun en önemli bilgi kaynağı olarak kabul edilen keşif hakkındaki düşüncesi, onun bir bilgi kaynağı olup olmadığı, bilgi kaynağı olması durumunda ise hangi konumda bir kaynak olduğu, Yüce Allah’ın ve sıfatları Allah-âlem ilişkisinde hangi felsefî, tasavvüfî ve kelâmî yaklaşımı savunduğu ana hatlarıyla temas edilecektir.  Bütün bu konularda onun farklı yer ve şahıslara gönderdiği mektuplarından oluşan Mektûbât isimli eseri esas alınacaktır. 
Keywords : Hâlid el-Bağdâdî, ulûhiyet, zat, sıfat, Allah-âlem, vahdetü’l-vücûd