OSMANLI DEVLETİ’NDE BATILI ANLAMDA MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİN DOĞUŞU

Authors : Ayşin Şişman

Pages : 27-43

Doi:10.12780/UUSBD6

View : 12 | Download : 6

Publication Date : 2008-06-01

Article Type : Other

Abstract :Osmanlı Devleti’nde genel medreselerin yanında bazı meslek ve ihtisas medreseleri de vardı. Dâr-ül-hadisler, dâr-ül-tıplar, dâr-ül-mesneviler, dâr-ül-kurrâlar bunlar içinde gösterilebilinir. Mülkî idare ve ordunun nitelikli sanat ve meslek adamı ihtiyacını karşılayan köklü bir sistem de vardır. Enderun Mektebi bu eğitimin merkezini oluşturmuştur. XVII. ve XVIII. yüzyıllardan itibaren bu sistem de ülkenin ihtiyacını karşılayamaz hale gelmiştir. Savaşlarda alınan yenilgiler ve toprak kayıpları öncelikle ordunun modernize edilmesi gerekliliğini ön plana çıkarmıştır. Bunun üzerine Avrupa’dan uzmanlar getirilerek orduda reforma gidilmiş, diğer taraftan da batılı anlamda askerî okullar açılmıştır. Ayrıca teknik dallar da dâhil olmak üzere çeşitli fen ve sosyal alanlarda Fransa’ya eğitim görmek üzere Osmanlı öğrencileri gönderilmiştir. Tanzimat döneminde meslekî ve teknik eğitim ve öğretim alanında bazı girişimlerde bulunulmuştur. 1842 yılında Prusyalı bir uzmana Askerî Baytar Mektebi, 1847-48’de Yeşilköy’de Ziraat Talimhânesi adıyla ilk olarak uygulamalı tarım okulu açılmıştır. 1848 yılındaki başarısız Mekteb-î Sanayi açma çabasından sonra Mesleki ve teknik eleman yetiştirmeye yönelik ilk önemli adım Midhat Paşa tarafından "Islâhhâne” adı verilen kurumların açılmasıydı. 1861’de Niş ve 1864’te Tuna Valisi olan Paşa, Rumeli’de din ve ırk farkı gözetmeksizin, mahalli yönetim, sosyal-iktisadi hayat, eğitim ve kültür işlerinde önemli icraatlarda bulunmuş, batının bu alanlardaki kasıtlı dış müdahalelerini bahane olmaktan çıkarmıştır. Islâhhânelerin açılması da onun Osmanlıcılık ideolojisinin şekillendirdiği, ileri görüşlü, sosyal, kültürel ve ekonomik politikalarının uzantısıydı
Keywords : Osmanlı İmparatorluğu, Batılı eğitim, okul, eğitim