NEVÂYÎ’NİN FEVÂYÎDÜ’L-KİBER ADLI DİVANINDA GEÇEN KUŞ ADLARI

Authors : Fatma Kiliç

Pages : 19-30

Doi:10.46400/uygur.1182167

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2022-12-24

Article Type : Research

Abstract :Tabiatın bir unsuru olan hayvanlar, insanlar tarafından hayatın bir parçası olarak görülmüş ve bazılarına olumlu anlamlar yüklenerek diğer canlılardan ayrı bir yere konumlandırılmıştır. Söz konusu varlıklar bazen gerçek bazen de gerçek üstü özellikleri baz alınarak edebi eserlerde anlamı güçlendirmek için kullanılırlar. Hayvanlar içerisinde gerek fiziki gerekse tabiatı dolasıyla kuşların yeri farklıdır. İnsanoğlu tarafından manevi özellikler atfedilen bazı kuş isimlerine Türk edebiyatının önemli eserlerinde rastlamak mümkündür. Çağatay yazı dilinin gelişmesinde büyük katkıları olan Ali Şir Nevâyî’nin dördüncü divanı Fevâyîdü’l-Kiber, şairin yaşlılık döneminde kaleme aldığı önemli bir yapıttır. 680 gazeli içinde barındıran eser, kelime hazinesi açısından önemli veriler sunar. Eserde kuşlar ile ilgili beyitlere ise sıkça rastlanır. Fiziki ve karakter özellikleri açısından kuşlar beyitlerde benzetme yönüyle kullanılmıştır. Nevâyî’nin dili anlam yönünden çok katmanlı olması dolayısıyla pek çok yönden malzeme vermektedir. Usta şair şiirlerinde bir kavram ile ilgili zıt duyguları aynı anda aktarabilmektedir. Nevâyî’nin kuşlar ile ilgili beyitlerine bakıldığında aynı anda hem olumlu hem olumsuz açılardan benzetme yapıldığını görürüz. Örneğin; sülün ve tavus kuşu hem sevgilinin güzelliğini hem de kibir ve görünüşe düşkün insan tipini yansıtır. Bu çalışmada, Ali Şir Nevâyî’nin Fevâyîdü’l-Kiber adlı divanında geçen kuş adları üzerine bir inceleme yapılmış, kuşlar beyitlerde geçen benzetme yönleri açısından değerlendirilmiştir.
Keywords : Ali Şir Nevâyî, Fevâyîdü’l-Kiber, Divan, Kuş Adları, Benzetme, Bird Names, Analogy