Anlam Bilim Açısından Geçmişten Günümüze Kadar "Gök" Kavramının Anlamsal Yolculuğu

Authors : Tuncay Türkben

Pages : 265-272

View : 27 | Download : 15

Publication Date : 2015-10-31

Article Type : Research

Abstract :  Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan en önemli iletişim aracıdır. İnsanlar düşünce, duygu ve isteklerini dil aracılığıyla ifade ederler. Dil, insanlar arasında anlaşma aracı olduğu gibi aynı zamanda kültür birikimini aktarmakta da kullanılmaktadır. Dil, onu konuşan milletlerin yaşayış biçimi, kültürü, dünya görüşü ve başka toplumlarla kurduğu ilişkiler hakkında da bizlere bilgi verir. Türkçe, bilinen en eski dil ürünlerinden çok önceleri oluşmuş, çok eski ve çok yaygın bir ana dildir. Bu çalışmada, Türkçenin en eski yazılı belgelerinden olan Orhun Abideleri’nden günümüze kadar birçok kaynakta geçen "gök” kelimesi anlam yönünden incelenmiştir. Yapılan incelemelerde "gök” kelimesi Göktürkçe, Uygurca ve Karahanlı döneminde "kök” şeklinde geçerken; Eski Anadolu Türkçesi zamanında "k” sesinin "g” ye dönüştüğü ve "gök” şeklini aldığı görülmüştür. Köl Tigin Yazıtında "teñri” kelimesinin "gök” anlamında kullanıldığı tespit edilmiştir. Daha sonraları günümüze kadar sema, gökyüzü, gök cisimlerinin içinde hareket ettiği boşluk; gökyüzünün ve denizin rengi, mâvi ya da yeşile çalan mavi, lacivert; gece; olgunlaşmamış (meyve) gibi değişik anlamlarda kullanıldığı saptanmış ve tanıklarıyla ortaya konmuştur.
Keywords : Türk dili, anlam bilim, anlam, gök.