UYGUR MANİHAİZMİNDE TANRI KELİMESİNİN MUHATABI OLAN UNSURLAR

Authors : Ali Ihsan Usta

Pages : 11-56

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2022-07-28

Article Type : Research

Abstract :Türkler tarih sahnesine çıktıkları andan itibaren eski dini inançları her zaman bir muallak ve araştırma konusu olmuştur. Türkler, çok geniş bir coğrafyaya yayılmış olmaları ve ipek yolu ticaretinin merkezinde bulunmaları sebebiyle yaşadıkları çağın en sosyal halklarından birisi olmak durumundaydılar. Diğer milletlerle olan yoğun etkileşimler sonucu, hayatın her alanında olduğu gibi inanç alanında da pek çok ithal unsur Türk telakkisine girmişti. Bu nedenle Türklerin itikadi düşüncelerinin ve zihinlerine yerleştirdikleri din anlayışının köklerine inebilmek için dini ritüelleri ve dinin gündelik hayattaki tezahürünü incelemek biziz tümüyle doğru sonuca ulaştırmayacaktır. Zira bu ritüellerin büyük bir kısmı ithaldir. Türklerdeki din anlayışının köklerine inmede en kesin netice verecek yol, Türklerin "tanrı” anlayışlarını incelemekten geçer. Biz bu çalışmada, Uygur Manihaizminde Tanrı kelimesinin karşılığı olan unsurları inceleyerek bunları diğer dillerdeki karşılıkları ile mukayese edeceğiz. Ayrıca bu unsurların Manihaist hikayedeki rollerini, diğer dillerde yazılmış Manihaist vesikaları mukayeseli inceleyerek açıklayacağız. Bu şekilde Manihaist Uygurların tanrı telakkilerini anlamaya çalışacak, yapabildiğimiz ölçüde bu anlayışın köklerine inmeye çalışacağız.
Keywords : Eski Uygurca, Manihaizm, tanrı, tengri, Türk Kültürü, Uygur Manihaizmi, Tengricilik