ANLAM TEMELLİ BİR EŞDİZİM YAKLAŞIMI: F. J. HAUSMANN ÖRNEĞİ

Authors : Fırat Erikli

Pages : 412-426

View : 37 | Download : 23

Publication Date : 2023-09-25

Article Type : Research

Abstract :Eşdizim (collocation) kavramı ilk defa İngiliz bağlamcılığının (British Contextualism) kurucularından sayılan J.R. Firth tarafından 1957 yılında ortaya atılmış ve bu alanda çalışmalar yürütülmüştür. Türkiye’de yapılan eşdizim çalışmaları ise oldukça yeni tarihlidir. Ülkemizde yaklaşık 15 yıllık bir geçmişe sahiptir olan eşdizim çalışmalarının neredeyse tamamı izlenen yaklaşım bakımından önemli bir ortak noktaya sahiptir. Bu çalışmalar, çerçevesini Firth’in ve öğrencilerinin çizdiği eşdizim tasarısı üzerine kurulmuş ve İngiliz Bağlamcılığı’nın yaklaşımını takip etmiştir. Bu çalışmalarda eşdizimler, sözlükbirimlerin bir dizim içerisindeki ortak bulunabilirlikleri şeklinde değerlendirilerek, dizimlerin tespitinde daha çok derlem destekli araştırmalarda sıklığa dayanan istatistikî ölçütler baz alınmıştır. Oysa eşdizim tespitinde anlam temelli yaklaşımlar da yer almaktadır. Bu yaklaşımlardan biri de Alman dilbilimci ve sözlükbilimci Franz Josef Hausmann’a aittir. Hausmann sıklık derecesi çok yüksek olmayan sözcük birlikteliklerinin de eşdizim olabileceği fikri üzerine yoğunlaşmıştır ve bu tür dizimlerin daha çok yapısal boyutuyla ilgilenmiştir. Bu doğrultudaki bir eşdizim tasarımının da değerlendirilerek çalışmalara konu edilmesi alana farklı bir bakış açısı getirmesi bakımından önemlidir. Bu çalışmada, Hausmann’ın anlam temelli eşdizim yaklaşımının açıklanması hedeflenmiştir.
Keywords : Eşdizim, Firth, Temel Birim, Bağlı Birim, Hausmann