Eski Türklerde Toplumsal ve Siyasal Açıdan Şaman'ın Rolü

Authors : Ergun Kalayci

Pages : 1038-1053

Doi:10.26745/ahbvuibfd.993443

View : 18 | Download : 7

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research

Abstract :Eski Türkler Orta Asya ve yakınındaki coğrafyalarda topluluk ve kabileler halinde yaşamışlardır. Bu arkaik dönemde ve bu coğrafyada yaşayan topluluklarla paralel biçimde var olan ve kökleri de parçası olduğu topluluk gibi geçmişe uzanan inanç sistemleri bulunmaktadır. Eski Türklerin kendi adlandırmaları ile "kam”, daha çok bilinen ve evrensel kullanımı ile "şaman”lar tarafından yönetilen ve uygulanan bu inanç sistemlerine "Şamanizm” adı verilmektedir. Şamanizm yalnızca bir inanç sistemi olarak görülmemelidir, başlı başına eski Türklerin coğrafyasında, kültürel ve toplumsal bir üst belirleyici olarak toplulukların ayırt edici bir niteliği olmuştur. Bu yapı içerisinde Şaman hem transandantal aracılık halinin, toplumsal olana yansıması olarak yöneten ve yönetilen arasında bir "aracı” hem de topluluk halinden topluma ve nihayetinde devletleşmeye gidilen süreçte bir anlamda "katalizör” görevi görmüştür. Ancak özellikle topluluktan topluma ve sonrasında devletleşmeye geçişte Şamanın rolleri değişime uğramıştır. Bu çalışma Şaman’ın yalnızca dini bir figür ya da mitolojik köklere sahip bir büyücü olmadığı bunların yanı sıra topluluk içindeki toplumsal rollerinin neler olduğu üzerinde duracak ve bahsi geçen bu rollerin ve Şaman figürünün geçirdiği değişimlerin yapısını ve etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır.
Keywords : Eski Türkler, Şamanizm, Şaman.