Tekstil ve Giyimde Biyomimetik: Görsel ve İşlevsel Etkiler

Authors : Elif Tatari, Irmak Bayburtlu

Pages : 330-348

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research

Abstract :Teknolojik imkanlar geliştikçe gereksinimlerin farklılaşmasıyla ürünlere yeni işlevsel özellikler kazandırılmaktadır. Bu bağlamda "Biyomimetik”, (biyotaklit/biyomimesis/biyomimetri/biyomimikri) alanında yapılan çalışmalarla, doğadaki varlıklara ait yapısal veya biçimsel birtakım özellikler işlevsel ve görsel yönlerden taklit edilerek ürünlere kazandırılmaktadır. Çalışmanın amacı, biyomimetik yapıların uygulandığı tekstil ve giyim materyalleri evreninde, görsellik-işlev ilişkisinin doğurduğu etkileri incelemektir. Araştırmanın temel sorusu "Bu doğrultuda üretilmiş tekstil ve giyim ürünlerinde, görselliği etkileyen işlevin belirleyici olduğu, biçimsel özellikler nelerdir?” Şeklinde açıklanabilir. Ayrıca elde edilen bulguların, tasarımcıların işlev-form kurgusu sürecinde görsellik ve işlevsellik ilişkisini de göz önüne almaları konusunda yol gösterici olacağı düşünülmektedir. Araştırmanın yöntemi, çeşitli kitap, akademik makale ve tezlerden literatür taraması yapılarak elde edilen bulguların karşılaştırılmasıyla belirlenmiştir. Yeni teknolojilerle ortaya koyulan biyomimetik çalışmalar bu konuda yapılmış yayınlar üzerinden araştırılarak tekstil ve giysi görselleri kapsamında irdelenerek, işlevin doğurduğu görsel etkiler tablo üzerinden ele alınmıştır. Çalışma kapsamında akademik ve güncel kaynaklarda karşılaşılan biyomimetik uygulamalar sekiz varlık ile sınırlandırılmıştır. İşlevden kaynaklanan materyal ve form özelliğinin yansıttığı görselliğin karşılaştırılması yapılmıştır. Bulgular olarak; tavus kuşu ve penguenin tüy yapısından, örümceğin oluşturduğu ağ yapısından, yaprağın ve kozalağın ısıya karşı gösterdiği özelliklerden, gülün yüzey yapısından, kertenkelenin ayak yapısından ve uçan sincabın vücudundaki süzülme özelliğinden ilham alınarak üretilen tekstil/giyim ürünlerine ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda; kullanıcılarda işlevsel memnuniyet sağlayacak tekstil ve giyim ürünlerinde işlevin yarattığı görselliğin etkili olduğu saptanmıştır. Doğadaki varlıklarda yer alan işlevsel özelliklerin ürünlere uygulanmasıyla materyalin, yüzey ve form özelliğinde çeşitli etkiler ortaya çıktığı gözlemlenmiştir. Çalışmada ürünlerdeki işlevin görsel algıya yönelik belirleyici etkileri ele alınmış; işlevden kaynaklanan materyal özelliğinin yansıttığı görsellikte 8 üründen 4’ünde işlevin ürüne ait materyal görselliğini etkilediği tespit edilmiştir. İşlevden kaynaklanan form özelliğinin yansıttığı görsellikte ise 8 üründen 1’inde işlevin ürünün formunu etkilediği görülmüştür.
Keywords : Biyomimetik, İnovasyon, Nanoteknoloji, İşlev, Giyim, Tekstil