Olasılık Kuramında Veni, Vidi, Vici

Authors : Adil Korkmaz, Ayşenur Avar

Pages : 435-446

Doi:10.21733/ibad.548915

View : 27 | Download : 9

Publication Date : 2019-08-30

Article Type : Research

Abstract :Olasılık kuramını önceleyen üç olmazsa olmaz koşul vardır. Bunlar bu çalışmada Gaius Julius Caesar’dan (İÖ 100-İÖ 44) ödünç alınan veni, vidi, vici sözcükleriyle dile getirilmektedir. Veni, rastgelelik düşüncesindeki değişimi simgeler. Yeni düşünceye göre rastgelelik artık Tanrısal istemi öğrenmek için bir im değildir. O, sonuçların öngörülemezliği ile ilgili bir özelliktir. Söz konusu düşünce Chevalier de Méré gibi kumarseverlerde de, Blaise Pascal gibi matematikçilerde de ortaktır. Vidi, rastgele sonuçlarla ilgili alacakaranlıkların günışığına yakınlıklarını ölçme güdüsü olarak betimlenebilir. Bu, ilk olarak Tuscany’nin Büyük Beyi ya da Chevalier de Méré gibi kumarseverlerde gözlemlenen bir özelliktir. Vici ise bu güdüyü doygunluğa ulaştırabilme yeteneği olarak betimlenebilir. Söz konusu yetenek ilk olarak Galileo Galilei, Blaise Pascal ve Pierre de Fermat gibi matematikçilerde gözlemlenen bir özelliktir. Bu matematikçiler eş-olabilirlik kavramından yararlanarak rastgele sonuçlara ilişkin alacakaranlıkların günışığına yakınlıklarını nicelleştirmeyi başarırlar. 
Keywords : Olasılık Kuramı, Rastgelelik, Kumar