Bal Arılarında Irk Kavramı ve Irk Seçimi

Authors : Osman Kaftanoğlu

Pages : 11-20

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2001-12-25

Article Type : Review

Abstract :Bal arılarının ana vatanı Asya, Avrupa ve Afrika kıtaları olup, milyonlarca yıldan beri dünya üzerinde ya şamlarını sürdürmektedir. Apis cinsi içerisinde en yaygın ve ekonomik değeri en fazla olan tür Apis mellifera olup bu tür içerisinde de çeşitli bölgelere adaptasyonu ile bölgesel irklar (alt tür) ve bu ırklar içerisinde de ekotipler oluşmuştur. Bu irklardan en yaygın ve ekonomik değeri en fazla olan ırklar İtalyan (A.m. ligustica), Karniyol (A.m. carnica) Kafkas (Apis ni. caucasica), ve Anadolu (A.m. anatoliaca) arı ırklarıdır. İtalyan arısı sarı renkli, sakin huylu, gelişme hızı, bal verimi ve arı sütü verimi yüksek, oğul eğilimi düşük fakat yağ macılık eğilimi fazla olan bir ırktır. Ilıman iklimden karasal iklime kadar çok değişik ekolojik koşullara adapte olmuştur ve başta Amerika, Kanada, Çin ve Avustralya olmak üzere bir çok ülkede yaygın olarak kullanılmaktadır. Karniyol arısı vücut ölçüleri bakımından İtalyan arılarına çok benzeyen ancak koyu renkli, bal verimi yüksek, kış ayla rini küçük bir populasyonla ve az bal tüketerek geçiren, ilkbahar gelişme hızı ve oğul eğilimi fazla olan oldukça sakin bir irktır. Kafkas arısı gri esmer renkli, bal verimi yüksek, oldukça sakin huylu, kışı uzun ve sert geçen karasal iklime adapte olmuş, diğer irklara oranla daha fazla propolis toplayan, ilkbaharda geç uyanan fakat yaz aylarında hızla gelişen, oğul verme eğilimi az olan değerli bir arı ırkıdır. Bunlar da İtalyan arıları gibi zayıf kolonileri yağmalama eğilimi fazladır. Anadolu arısı ise gerek renk, gerekse verim ve fizyolojik özellikler bakımından büyük varyasyon gösteren, çeşitli böl gelere adapte olmuş bir çok ekotipi olan Italyan, Karniyol ve Kafkas arılarına oranla oldukça hırçın olan bir ırktır. Ülkemizde en yaygın olan ekotipleri Muğla arısı ve Orta Anadolu arısıdır. Muğla ana arısının Kafkas erkekleri ile olan melezlerinde melez azmanlığı gözlenmiş ve bal veriminde Kafkas arisina oranla %97 lik bir artış sağlanmıştır. Ülke çapında bal verimini artırmak ve daha sakin koloniler oluşturmak üzere Kafkas, Muğla ve Anadolu arıları islah edilmeli ve bu gen kaynakları gen merkezlerinde korunmalıdır. Ayrıca bal verimi ve sakinlik yönünden islah edilmiş İtalyan ve Karniyol arılarından da yararlanarak İtalyan x Kafkas ve Karniyol x Kafkas melezlerinin de değişik bölgelerde perfor mansları belirlenmeli ve bu ırkların iyi özelliklerinden yararlanılmalıdır.
Keywords : Bal arısı ırkları, Apis mellifera, Italyan, Karniyol, Kafkas, Anadolu arisi