İZMİR’DE ÜRETİLEN PEYZAJLAR: J.B. JACKSON’UN PEYZAJ SINIFLARI ÜZERİNDEN İZMİR PEYZAJLARINA YENİDEN BAKIŞ

Authors : Ebru Bingöl

Pages : 40-56

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2020-07-31

Article Type : Research

Abstract :Günümüzde, mimarlık, planlama ve tasarım alanlarında peyzaj kavramı, hala, yaygın olarak, dokunulmamış doğa ile eşleştirilmekte ve kültür ve kente ilişkin tartışmalardan uzak tutulmaktadır. Bu makale, 1980’lerden sonra yankı bulmuş tarihçi ve kültürel coğrafyacı John Brinckerhoff Jackson (1909-1996)’ın "Concluding with Landscapes” (1984) makalesi üzerinden peyzaj kavramının çağdaş ve melez yaklaşımlarını gündeme getirmeyi amaçlamaktadır. Jackson, günümüz peyzajlarını, kentsel-kırsal, doğal-kentsel gibi zıtlıklar üzerinden ya da yeşil alan, yerleşim, orman alanı, endüstri gibi genel işlevsel ayrımlar üzerinden tanımlamak yerine, peyzajın üretim biçimleri üzerinden kategorize etmektedir. Bu makale, İzmir kentinin peyzajlarını, Jackson’ın verneküler peyzajlardan modern ve çağdaş peyzajlara kadar uzanan peyzaj sınıfları çerçevesinden değerlendirmektedir. Bu çalışma, İzmir peyzajlarını değerlendirmek için, hava fotoğraflarını, İzmir kentinin kentleşme süreçlerine dair literatür taramasını ve gündelik hayatı belgeleyen fotoğrafları ve gazete haberlerini bir araya getirmektedir. Çalışmanın sonucunda, İzmir kentindeki peyzajın üretim biçimi, Amerikan kentinde yaşanan dönemlerle eşleşmemesine rağmen, birinci, ikinci, üçüncü peyzajların yine de bir arada üretildiği ortaya koyulmuştur. Peyzajların bu yöntemle analizi, planlama, mimarlık ve peyzaj tasarımı alanlarında, peyzajı, peyzaj-insan ilişkisi perspektifi üzerinden daha bütüncül bir çerçeveden değerlendirmemize, peyzajın üretimindeki aktör ve etkenleri ayırt etmemize ve yeni müdahale araçlarımızı bu bütüncül perspektiften geliştirmemize olanak sunmaktadır.  
Keywords : üretilmiş peyzajlar, peyzaj sınıflandırması, kültürel peyzaj, İzmir