Ottomanism at its Final Gasp: Memoirs of the Ottomans on Duty in Arab Provinces during World War I

Authors : Can Eyüp Çekiç

Pages : 137-168

Doi:10.26513/tocd.631673

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research

Abstract :Bu makale, Birinci Dünya Savaşı’nda Arap Cephesi’nde görev yapan İttihat ve Terakki Cephesi hükümetinin önde gelen sorumlularının, bu görevlerini nasıl içselleştirdiklerini, sorguladıklarını ve yorumladıklarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışma, Falih Rıfkı’nın ve emir eri bulunduğu Başkumandan Cemal Paşa’nın ve İTC hükümetinin topluma ve eğitime yönelik reformlarının sıkı bir taraftarı olan Halide Edip’in hatıralarına dayanmaktadır. Her biri savaştan sonra kaleme alınan bu hatıralar, özlem ve pişmanlık hislerinin yanında, birbirlerinden Osmanlı Devleti vatandaşları olarak ayrılmak üzere olan Araplar ve Türkler arasındaki çetrefilli ilişkiyi göz önüne sermektedir. Bununla birlikte makale, genel olarak İTC idaresinin Türkçü ve Arap karşıtı ideolojisinin ve özelde savaş sırasında Cemal Paşa’nın Arap milliyetçiliğine karşı başlattığı mücadelenin, Arap milliyetçiliğinin doğuşunda başat rol oynadığına dair geleneksel düşünceyi de sorgulamaktadır. Bu çalışma, Arap topraklarında bulunan İTC üyelerinin hatıralarına dayanarak, Falih Rıfkı, Cemal Paşa ve Halide Edip’in, Osmanlı İmparatorluğu’nda Türkler ve Araplara ait ortak bir gelecek inşa etmek amacıyla bölgeyi ve halkını anlamaya gayret ettiklerini ileri sürmektedir.  
Keywords : falih rıfkı, cemal paşa, halide edip, ittihat ve terakki cemiyeti, birinci dünya savaşı