REPRODUCTION AND FLORAL MORPHOTYPE OF THE INVASIVE WEED OXALIS PES-CAPRAE L.

Authors : Nemli Y., Kaya I., Kayandan A., Er T.

Pages : 27-29

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2015-12-01

Article Type : Research

Abstract :Oxalis genusunun (Oxalidaceae) geniş bir yayılışı olup, 800 civarında türü bulunmaktadır. Türkiye ‘ de ise 3 türü kaydedilmiştir. Bunlar O. pes-caprae, O. acetosella ve O. corniculata’ dır. O. pes-caprae’ nin anavatanı Afrika’ nın Cape Bölgesi olup 1880 yılında Girit Adasına bu tarihten öncede Kıbrıs adasına girdiği bildirilmektedir. Muhtemelen bu tarihlerden sonrada Anadolu’ ya girmiştir. Günümüzde ise özellikle Akdeniz ikliminin görüldüğü ülke ve bölgelerde zararlı ve istilacı bir yabancı ot olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tür hızlı ve güçlü bir vejetatif çoğalma potansiyeline sahiptir. Rizom ve bulbleri (yumrucuk) ile hızlı üreyen çok yıllık olan bu bitki bu nedenle ortama kolayca adapte olmaktadır. Dünyaya dağılışının insan aktiviteleri ile olduğu düşünülmektedir. Bu bitki anavatanında heterositilus özelliğinde tüm trimorfik çiçeklere sahiptir. Bu çiçeklerde kısa (SS), orta (MS), veya uzun (LS) stigma görülür (Şekil 1).Ancak son yıllarda katmerli petale sahip üreme organları olmayan kısır çiçek tipine de rastlanmıştır (Şekil 2). Heterositilus türlerde geçerli bir polinasyonun, sadece aynı seviyede bireylerde farklı çiçek formları arasında olduğu bildirilmektedir. Bu nedenle tüm bu morfolojik çiçek tiplerinde polinasyon gerçekleşememektedir. İşte buna bağlı olarak Güney Afrikada bu bitki generatif ve vejetatif olarak çoğalmaktadır. Ancak dünyanın bir çok ülke ve bölgesinde bu türün sadece kısa stiluslu (SS) pentaploit morfotipi bulunduğundan buralarda bu bitkiler sadece vejetatif olarak bulbleri ile çoğalırlar. Literatür kaynaklarına göre bu türde diploit (2n=2x=14), tetraploit (2n=4x=28) ve pentaploit (2n=5x=35) popülasyonları mevcuttur. SS bitkileri pentaploit, LS ve steril formlar tetraploittir. Türkiye’ de O. pes-caprae’ nin generatif üremesi ve sitogenetiğine ilişkin bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bornova-İzmir çevresinde tarafımızdan yapılmış gözlemlerde O. pes-caprae’ nin tek katlı corollaya sahip kısa stigmalı (SS) tipi mevcuttur. Karaburun’ un Mordoğan Beldesinde ise yaygın olarak kısa stigmalı (SS) morfotip olmasına karşın çok ender olarak katmerli corollaya sahip kısır olan çiçek tipine de rastlanmıştır. Bu bize bu alanlarda bu türün vejetatif olarak çoğaldığını göstermektedir. Kuzey Kıbrıs Cumhuriyetinde Karpaz Bölgesinde arpa tarlalarında tarafımızdan yapılan geniş gözlemlerde O. pes-caprae’ nin sadece kısa stiluslu (SS) morfotipine rastlanmıştır. Ülkemizde istilacı bir bitki olan O. pes-caprae çoğalma potansiyelini belirlemek amacı ile bu yönde çalışmaların yapılması gerektiği kanısındayız.
Keywords : O. pes-caprae, çiçek morfotipi, vegetatif ve generatif üreme