İstanbul’un Tarihsel Kaynakları Olarak Seyahatnameler

Authors : Nida N. Nalçaci

Pages : 523-562

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2010-09-01

Article Type : Research

Abstract :Tarih boyunca çeş itli sebeplerle İ stanbul’u görme ş ansına eriş en seyyahlar tarafından kaleme alınan seyahatnameler son zamanlarda İ stanbul tarihine katkı sağ layan çalışmalarda başvurulan kaynaklar arasında bulunmaktadır. Seyyahın ziyaret ettiğ i şehirdeki hadiseler, kabul görmüş bilgi ve anlayış lar gibi değ iş ikliklerden bahseden, kimi zaman da seyyahın hayal gücünün malzemesi olan seyahatnameler kendi yazıldıkları dönemde seyahate çıkma imkanı bulamayan yahut buna cesaret edemeyen, bununla beraber ş ehri merak etmekten de kendini alıkoyamayan okuyucular ve daha çok diplomatik sebeplerle karş ı taraftaki beldeler hakkında bilgi edinmek isteyen yöneticilere hizmet ederken; modern zamanlarda hem ş ehrin geçmiş inden haberdar olmak isteyen okuyucuların hem de tarih biliminin çeş itli dallarında çalış an araş tırmacıların ilgi alanına girmiş tir.İlgili araş tırmalarda siyasi, kültürel ve iktisadi yapıların ele alınması, bunlarla ilgili bilgilerdeki pusun dağ ılması için kimi önyargılı ya da oryantalist bakış açılarının farkında olarak seyahatnamelere müracaat etmek ş üphesiz önemlidir. Hatıratın bir alt türü olarak ortaya çıkan ve çeşitli formlarda kaleme alınan seyahatnameler pek çok milletten ve farklı dillerde İstanbul’u anlatan kaynaklardır. Seyyahların pek çoğunun şahsiyet özellikleri, geliş sebepleri ve takip ettikleri güzergâhlar gibi unsurlar, şüphesiz gözlemlerinin mahiyetlerini etkilemiştir. İ stanbul’a çeş itli güzergâhları kullanarak gelen gezginlerin seyahat amaçları farklılık arz eder. Sadece seyahat etmek için yola çıkmış gezginler, elçiler, tüccarlar, zorunlu olarak şehre getirilmiş esirler ve bilim adamları bazen deniz bazen de karayolu ile şehre ulaşmışlardır. Kimisi Akdeniz’deki, Karadeniz’deki ya da Tuna Kıyısındaki herhangi bir limandan gemiye binmiş, kimisi ise şehre uzanan kara ticaret yolları üzerinde seyahat etmiştir. Bu çalış mada önce, İstanbul Şehir Tarihi yazımında yararlanılabilecek seyahatnameleri örneklerle inceleyecek, ardından seçilmiş bir bibliyografya hazırlamaya çalış acağız.
Keywords : İstanbul, Şehir Tarihi yazımı, Seyahatnameler, Seyyahlar, Gezi edebiyatı