Tulû’î’nin Paşaname’si ya da Karadeniz’de Bir Deniz Cenginin Anlatımı (1629)

Authors : Mahmut Halef Cevrioglu

Pages : 86-102

Doi:10.52792/tws.1074778

View : 24 | Download : 15

Publication Date : 2022-04-30

Article Type : Research

Abstract :Karadeniz seferleri, Osmanlı Yeniçağ denizciliğinin Akdeniz’e kıyasla daha az çalışılan bir vechesi olagelmiştir. Halbuki on yedinci yüzyılın az sayıdaki gazanamelerinden en az ikisinde Karadeniz seferlerine dair malumata erişmek mümkündür. Bunlardan biri olan şair Tulû’î’nin Paşaname isimli gazanamesinin son bölümünde, dönemin vezirlerinden Kenan Paşa’nın Karadeniz’de Kazaklara karşı 1629 yılında gerçekleştirdiği deniz seferi anlatılmaktadır. Çalışma kapsamında eserin bu son bölümünün işaret ettiği deniz seferi, maliye kayıtları ve elçi raporları gibi dönemin sair kaynaklarıyla kıyaslanarak ele alınmaktadır. Osmanlı yönetimi işaret edilen yılda önce Karadeniz’e kısıtlı sayıda gemiyle donanma göndermiş, ardından donanmanın büyük kısmı Akdeniz’e açılmıştır. Ancak Karadeniz’deki gemiler Kazaklara karşı beklenen performansını sergileyemeyince İstanbul’a geri dönmüşler, bu sefer başlarına Vezir Kenan Paşa komutan tayin edilerek donanma bir kez daha Karadeniz’e yollanmıştır. Kenan Paşa’nın komuta ettiği bu ikinci sefer, Paşaname’nin de gösterdiği üzere başarılı olmuştur. Çalışma, Osmanlı donanmasının on yedinci yüzyılda kronik olarak karşılaştığı Akdeniz ve Karadeniz arasındaki bölünmüşlüğe dikkat çekilmektedir. Bu bölünmüşlüğün sebebiyet verdiği lojistik sıkıntı Karadeniz donanmasını başarısızlığa sevk etmektedir.
Keywords : Kazaklar, Tulû’î, Karadeniz, Osmanlı denizciliği, gazaname